Asymetria informacji psuje rynek aut używanych

27 grudnia 2023

Raporty historii pojazdów, takie jak CARFAX, zadomowiły się na naszym rynku i coraz częściej są wykorzystywane przez świadomych użytkowników, do pełniejszej oceny stanu samochodów używanych. Gdy przyjrzymy się bliżej temu, jakie informacje znajdują się w tego typu raportach, oraz zaznajomimy się z terminem asymetrii informacji i jakie to zjawisko ma wpływ na rynek aut używanych, to zrozumiemy, że odpowiednie wykorzystywanie informacji na temat życia pojazdu to sytuacja typu win-win dla wszystkich zainteresowanych stron.

Już w 1970 roku w USA George Akerlof pisał w swoich artykułach na temat tego, jak asymetria informacji negatywnie wpływa na rynek aut używanych – w skrócie i w wielkim uproszczeniu, artykuły te uzasadniały tezę, że rynek aut używanych proponuje dwa rodzaje produktów: auta w dobrym stanie oraz auta w złym stanie – ale co najistotniejsze – żadnego z pojazdów nie można jednoznacznie zakwalifikować do któregoś z nich bez odpowiedniej wiedzy. W każdym przypadku to właściciel wie więcej o aucie, a każda inna strona dowolnego procesu związanego z używanymi pojazdami mniej, więc niejako a priori druga strona zakłada, że stan auta jest gorszy niż deklarowany przez właściciela. Właściciel w takiej sytuacji ma problem z adekwatną wyceną rynkową samochodów w relatywnie lepszym stanie, co niejako automatycznie preferuje pojazdy w gorszym stanie i indukuje efekt wypierania tych w lepszym stanie jako czynnika determinującego średnie ceny transakcyjne. To z kolei doprowadza do „odpływu” lepszych pojazdów z rynku, co jeszcze bardziej zaniża oczekiwania konsumentów co do jakości sprzedawanych aut. W ten sposób gorsze samochody wypierają z rynku te lepsze i cierpią na tym zarówno kupujący, otrzymując auta słabej jakości, jak i właściciele, którzy nie mogą liczyć na adekwatną wycenę swoich pojazdów. Z powodu istniejącej na rynku pojazdów używanych asymetrii informacji działa na nim mechanizm bardzo podobny do tego, opisywanego już 500 lat temu przez Kopernika w „Monetae cudendae ratio”, o wypieraniu lepszego pieniądza przez gorszy.

Akerlof pisał o tym zjawisku już na początku lat 70. dwudziestego wieku, a na początku lat 80. w Stanach Zjednoczonych powstał CARFAX, który od blisko 40 lat pracuje nad dostarczaniem narzędzi wspomagających walkę z niekorzystnym dla kupujących i sprzedających zjawiskiem asymetrii informacji. Co ważne, zmniejszanie asymetrii informacyjnej na rynku samochodów używanych przyczyniało się i w dalszym ciągu wspiera poprawę bezpieczeństwa na drogach, poprzez dostarczenie narzędzi (np. raportów historii pojazdów) do identyfikowania poważnych zagrożeń związanych ze zdarzeniami w historii pojazdów, mających wpływ nie tylko na realną wartość rynkową samochodu, ale również na bezpieczeństwo jego użytkowania. Do CARFAX nieustannie raportowane są zdarzenia, które powinny w zasadzie wyeliminować niektóre pojazdy z ich dalszej eksploatacji, mimo wszystko nietrudno znaleźć je wciąż na drogach publicznych. Od ponad 15 lat CARFAX realizuję tę samą misję co w USA na największych rynkach europejskich, w tym również w Polsce.

Polski rynek samochodów używanych w dużym stopniu opiera się o auta importowane z takich państw jak Niemcy, Włochy czy Holandia. Przez wiele lat wiedza o historii pojazdów pochodzących z zagranicy była w zasadzie niedostępna. Co gorsza, wiele zainteresowanych utrzymaniem takiego stanu rzeczy stron podejmowało starania, aby nie uległo to zmianie. Dzięki staraniom CARFAX związanych z pozyskiwaniem informacji o historii pojazdów z całej Europy, wiedza ta stała się powszechnie dostępna i możliwa do zweryfikowania w przystępny dla uczestników rynku sposób.

Jakie informacje pozyskamy z raportów CARFAX

Oprócz danych technicznych pojazdu CARFAX gromadzi i kategoryzuje ponad 30 różnych typów zdarzeń związanych z życiem pojazdu. Każde zdarzenie, które nasi zaufani partnerzy raportują do CARFAX, jest weryfikowane przez nasz zespół i kategoryzowane pod kątem jego wpływu na stan techniczny, bezpieczeństwo użytkowania czy wartość rynkową pojazdu. Gromadząc dane ze znacznej części Europy oraz Ameryki Północnej, dajemy również naszym użytkownikom unikalną możliwość zweryfikowania rzeczywistego pochodzenia pojazdu i jego ścieżki dotarcia do aktualnego kraju rejestracji. Okazuje się to w praktyce równie ważne jak szczegóły dotyczące poszczególnych zdarzeń z historii pojazdu.
Dla zasady w raportach i dedykowanych automatyzacji procesów usługach CARFAX użytkownicy mogą znaleźć informację o:

• historii zaraportowanych szkód i wypadków wraz ze szczegółami dotyczącymi daty zdarzenia, przebiegu pojazdu w momencie zdarzenia, stron uszkodzenia czy uszkodzonych elementów pojazdu oraz wartości koniecznych do przeprowadzenia napraw. Informacje te są niezwykle istotne przede wszystkim ze względu na dalsze bezpieczeństwo użytkowania pojazdu, ale również ze względu na właściwą wycenę jego wartości rynkowej. Dodatkowo, podejmujemy wysiłki, aby dostarczać informację o skutkach uszkodzeń pojazdu, takich jak: orzekanie szkód całkowitych, złomowania pojazdów czy nadawanie pojazdom tytułów administracyjnych skutkujących np. przymusowym wyrejestrowaniem pojazdu lub zakwalifikowaniem jako odpadu,
• znanych odczytach przebiegu pojazdu, co szczególnie istotne okazuje się w krajach takich jak Polska, gdzie mimo wprowadzenia przepisów penalizujących tzw. kręcenie licznika mamy do czynienia w dalszych ciągu z procederem zaniżania przebiegu ze skutkami nie tylko dla właściwej oceny wartości danego pojazdu, ale także dla na przykład jego właściwego serwisowania,
• zgłoszonych kradzieżach i innych problemach o charakterze formalno-prawnym (jak np. zastawy sądowe). Biorąc pod uwagę istotność takiej informacji ze szczególną starannością podchodzimy do tematu współpracy z tzw. organami ścigania wszędzie tam, gdzie możemy wspierać naszych użytkowników, aby nie stali się ofiarą przestępców, dlatego nieustannie podejmujemy działania mające na celu zacieśnianie tej współpracy i jesteśmy aktywnym partnerem zarówno policji, prokuratury, sądów czy organów rejestracyjnych w całej Europie.
• zmianach właścicielskich oraz typach własności. Nie bez podstaw pozostaje teza powszechnie funkcjonująca na rynkach w całej Europie i Ameryce Północnej, iż auto użytkowane przez prywatnego właściciela, zwłaszcza pozostającego nim przez dłuższy okres, niesie ze sobą mniejsze ryzyko, zarówno w zakresie szkodowości, jak i właściwego tzw. traktowania pojazdu. Nasze analizy wskazują jednoznacznie, iż pojazdy funkcjonujące np. jako pojazdy flotowe czy często zmieniające właścicieli charakteryzuje co do zasady gorszy stan techniczny idący w parze z większą niż przeciętna ilością trudnych zdarzeń z historii,
• historii przeglądów i badań technicznych. Mimo iż – co należy szczególnie docenić – mamy w Polsce możliwość weryfikacji (historiapojazdu.gov.pl) informacji o regularności oraz wynikach badań okresowych pojazdu, jedyną możliwością zweryfikowania podobnych informacji dla wcześniejszych krajów rejestracji jest pozyskanie ich ze źródeł innych niż CEP. Dlatego przykładamy szczególną wagę, aby możliwe było dla naszych użytkowników przynajmniej zweryfikowanie ostatniego badania technicznego w poprzednim kraju rejestracji. Często niestety pozostaje to jedynym źródłem wiedzy o tym, jaki był rzeczywisty powód eksportu danego pojazdu poza granice danego kraju. Wiele pojazdów z usterkami, których profesjonalna naprawa okazała się zbyt kosztowna, trafia do takich krajów jak Polska, gdzie wprowadzane są one do użytkowania na drogach publicznych po przeprowadzeniu napraw, których celem jest jedynie oszukanie systemu i doprowadzenie do sprzedaży, często zupełnie nieświadomemu, z jakimi problemami będzie się zmierzał w przyszłości, nowemu właścicielowi,
• sposobie użytkowania pojazdu. Powszechnie znany jest fakt, iż auta użytkowane w wypożyczalniach jako taksówki czy pojazdy nauki jazdy podlegają ponadnormatywnemu zużyciu. Wiedza o tym może nie tylko pomóc we właściwej ocenie wartości rynkowej, ale pomaga również ustrzec potencjalnych właścicieli przez kosztownymi niespodziewanymi naprawami związanymi właśnie z ponadnormatywnym zużyciem takich pojazdów,
• pożarach, zalaniu wskutek powodzi czy szkodach spowodowanych gradobiciem. Te szczególne zdarzenia obserwujemy wyjątkowo często dla pojazdów importowanych, a pochodzących z aukcji organizowanych przez działające na rynkach międzynarodowych firmy.Ta bezcenna wiedza pomaga zdemaskować często wyjątkowo sprytnych sprzedawców traktujących taki pojazd jako podstawę do zalegalizowania samochodów kradzionych na drogach Polski i innych krajów Europy.

Warto także wspomnieć, iż w raportach CARFAX znajduje się szereg innych informacji o różnym stopniu istotności dla wartości lub oceny ogólnej stanu pojazdu. Ważne jest, że firma nie bagatelizuje żadnego z zaraportowanych zdarzeń i dla zasady stosuje pełną transparentność w prezentowaniu dostępnych dla danych. Należy również podkreślić, iż mimo podejmowanych wysiłków nie da się poznać wszystkich zdarzeń z życia wszystkich pojazdów poruszających się po drogach.

INFO-EKSPERT i CARFAX

Zważywszy na zakres działalności, doświadczenie i kompetencje obu stron, postanowiliśmy wspólnie zaoferować użytkownikom usług INFO-EKSPERT rozwiązania dające możliwość jeszcze łatwiejszego i sprawniejszego docierania do informacji o historii pojazdów znanej CARFAX, integrując dostęp do raportów w narzędziach INFO-EKSPERT – mówią przedstawiciele Carfax i dodają – Naszym celem podstawowym jest uproszczenie procesów i podniesienie sprawności w zakresie docierania do możliwie najbardziej kompleksowej wiedzy o pojeździe, zwłaszcza w kontekście wycen wartości pojazdu. Obszary kompetencji obu partnerów uzupełniają się, a wiedza pozyskana z raportów CARFAX, jak np. wcześniejsze szkody, zarejestrowane przebiegi, sposób użytkowania, pochodzenie pojazdu itp., może mieć wpływ na oszacowanie wartości pojazdu. W związku z powyższych w pierwszym etapie firma Carfax udostępniła użytkownikom usług INFO-EKSPERT możliwość zakupu pakietów raportów CARFAX wraz z zastosowaniem specjalnego cennika dedykowanego dla klientów INFO-EKSPERT. Dodatkowo wdrożyliśmy narzędzie do identyfikowania pojazdów po numerze VIN, które również przyspieszy proces wyceny i poprawi jej jakość.

Maciej Chomacki