Strefa Czystego Transportu w Warszawie już obowiązuje. Kto może do niej wjechać?

01 lipca 2024

Od 1 lipca w Warszawie działa pierwsza w Polsce Strefa Czystego Transportu. Jakie samochody mogą do niej wjechać? Czy każdy z nich musi mieć naklejkę kontrolną? Wreszcie, co z autami służbowymi i czy silnikiem Diesle można wjechać do SCT?

O strefach czystego transportu powiedziano już wiele. Ale od 1 lipca 2024 roku pierwsza taka strefa zaczęło obowiązywać w Polsce. Pytań nadal jest wiele. Oto krótki przewodnik po warszawskiej SCT.

Czym jest Strefa?

Strefa czystego transportu (w skrócie SCT) to wydzielony obszar, po którym mogą poruszać się wyłącznie pojazdy spełniające odpowiednie normy emisji spalin (tzw. normy Euro, które są powiązane z datą produkcji pojazdu).

Do strefy mogą wjechać pojazdy o wszystkich rodzajach napędu, czyli także benzynowe, Diesle, hybrydy, czy z instalacjami LPG – pod warunkiem spełniania określonej normy emisji spalin silnika. Od wymogów przewidziane są wyjątki.

Kto decyduje o SCT?

W Polsce tworzenie stref czystego transportu dopuszcza Ustawa o Elektromobilności i Paliwach Alternatywnych z 2021 r. Wyznacza ona też ogólne ramy prawne dla funkcjonowania SCT, jednak nie zobowiązuje lokalnych samorządów do ich wprowadzania.

Co ciekawe nowelizacja ustawy zniosła przepisy dotyczące ilości mieszkańców. Wcześniej każde miasto lub ośrodek miejski pow. 100 tys. mieszkańców musiał wprowadzić SCT. Oznacza to, że teraz to decyzja o utworzeniu na wybranym obszarze strefy czystego transportu, należy wyłącznie do władz danego miasta lub gminy. Samorządowcy mają dowolność zarówno w określaniu zasięgu strefy, restrykcji, jak i wyjątków dla wybranych grup mieszkańców lub pojazdów. Zarówno wprowadzenie SCT, jak i zmiana jej kształtu czy zasad musi być każdorazowo poprzedzona konsultacjami społecznymi z udziałem mieszkańców.

I właśnie wielkość SCT i obszar obowiązywania budzą największe emocje. Radni Warszawy po protestach mieszańców i środowisk miejskich wycofali się z zakładanych założeń, by strefa obejmowała drogi szybkiego ruchu przecinające miasto. Ostatecznie warszawska strefa ma to 37 km kw., czyli 7 proc. powierzchni miasta. Większość to warszawskiego Śródmieścia i fragmenty otaczających je dzielnic centralnych. Ponadto jej wprowadzanie podzielono na kilka etapów.

Gdzie obowiązuje Strefy Czystego Transportu

• aleją Prymasa Tysiąclecia – od Alej Jerozolimskich do styku z linią kolejową nr 20 w rejonie ul. Czorsztyńskiej;
• liniami kolejowymi nr 20, 501, 9 i 7 (od ul. Czorsztyńskiej, przez stacje i przystanki kolejowe: Warszawa Koło, Warszawa Powązki, Warszawa Gdańska, Warszawa Zoo, Warszawa Targówek do ul. Wiatracznej);
• ulicą Wiatraczną;
• aleją Stanów Zjednoczonych;
• Mostem Łazienkowskim;
• aleją Armii Ludowej;
• ulicą Wawelską;
• ulicą Kopińską od ul. Wawelskiej do ulicy ppłk. M. Sokołowskiego „Grzymały”;
• ulicą ppłk. M. Sokołowskiego „Grzymały”;
• Alejami Jerozolimskimi od ul. ppłk. M. Sokołowskiego „Grzymały” do alei Prymasa Tysiąclecia.

Ulice graniczne znajdują się poza Strefą Czystego Transportu.

Etapy wprowadzania strefy

1 lipca 2024 to data graniczna. Od tego dnia SCT zaczyna obowiązywać mieszkańców i przyjezdnych. Kolejna data graniczna to 1 stycznia 2026 r. Od tego czasu, co dwa lata, wymogi emisji spalin dla aut poruszających się po strefie będą zaostrzane.

Etap 1 - od lipca 2024

Pojazdy będą podlegać następującym wymogom:
• Pojazd z silnikiem benzynowym (w tym LPG) będzie musiał spełniać normę Euro 2 lub być wyprodukowany nie wcześniej niż w 1997 r. (tj. maksymalny wiek pojazdu w roku wdrożenia – 27 lat).
• Pojazd z silnikiem Diesla (w tym LPG) będzie musiał spełniać normę przynajmniej Euro 4 lub być wyprodukowany nie wcześniej niż w 2005 r. (tj. maksymalny wiek pojazdu w roku wdrożenia – 19 lat).

Etap 2 - od stycznia 2026 r.

• Pojazd z silnikiem benzynowym (w tym LPG) będzie musiał spełniać normę Euro 3 lub być wyprodukowany nie wcześniej niż w 2000 r. (tj. maksymalny wiek pojazdu w roku wdrożenia – 26 lat)
• Pojazd z silnikiem Diesla (w tym LPG) będzie musiał spełniać normę przynajmniej Euro 5 lub być wyprodukowany nie wcześniej niż w 2009 r. (tj. maksymalny wiek pojazdu w roku wdrożenia – 17 lat).
Etap 3 - od stycznia 2028 r.
• Pojazd z silnikiem benzynowym (w tym LPG) będzie musiał spełniać normę Euro 4 lub być wyprodukowany nie wcześniej niż w 2005 r. (tj. maksymalny wiek pojazdu w roku wdrożenia – 23 lat).
• Pojazd z silnikiem Diesla (w tym LPG) będzie musiał spełniać normę przynajmniej Euro 6 lub być wyprodukowany nie wcześniej niż w 2014 r. (maksymalny wiek pojazdu w roku wdrożenia – 14 lat).

Etap 4 - od stycznia 2030 r.

• Pojazd z silnikiem benzynowym (w tym LPG) będzie musiał spełniać normę Euro 5 lub być wyprodukowany nie wcześniej niż w 2009 r. (tj. maksymalny wiek pojazdu w roku wdrożenia – 21 lat).
• Pojazd z silnikiem Diesla (w tym LPG) będzie musiał spełniać normę przynajmniej Euro 6dT lub być wyprodukowany nie wcześniej niż w 2017 r. (tj. maksymalny wiek pojazdu w roku wdrożenia – 13 lat).

Etap 5 - od stycznia 2032 r.

• Pojazd z silnikiem benzynowym (w tym LPG) będzie musiał spełniać normę Euro 6 lub być wyprodukowany nie wcześniej niż w 2014 r. (tj. maksymalny wiek pojazdu w roku wdrożenia – 18 lat).
• Pojazd z silnikiem Diesla (w tym LPG) będzie musiał spełniać normę przynajmniej Euro 6d lub być wyprodukowany nie wcześniej niż w 2020 r. (tj. maksymalny wiek pojazdu w roku wdrożenia – 12 lat).

Samochody dostawcze

Nieco inne zasady określono dla samochodów osobowych, nieco inne dla aut powyżej DMC 3,5 t. Motocykle i skutery spalinowe wjeżdżają do strefy bez ograniczeń.

Kto może wjechać do SCT

Do warszawskiej strefy po 1 lipca 2024 może wjechać samochody benzynowe spełniający, co najmniej normę Euro 2 (z rocznika 1997 lub nowszy) lub samochód z silnikiem Diesla spełniający, co najmniej normę Euro 4 (z rocznika 2005 lub nowszy).
W skrócie oznacza to, że auta benzynowe (także z LPG) starsze niż 27-letnie i auto z silnikiem Diesla starsze niż 19-letnie nie mogą poruszać się w strefie. Ale, od czego są wyłączenia i wyjątki.

Inne zasady obowiązują mieszkańców stolicy i osoby płacące tutaj podatki a inne osoby przyjezdne. Inne zasady obowiązują auta zarejestrowane w Warszawie a inne poza miastem. Wreszcie inne zasady przyjęto dla seniorów, inne dla skuterów i motocykli, a jeszcze inne dla samochodów dostawczych. O Wszystkim decydują wyjątki i wyłączenia.

Samochody służbowe w strefie

Samochody służbowe i firmowe, zarejestrowane na leasingodawcę czy bank również podlegają wyżej wymienionym zasadom wjazdu do strefy. Sytuacja jednak jest tutaj o tyle prosta, że w zdecydowanej większości przypadków są to nowe lub kilkuletnie samochody. Dlatego jak na razie wjazd do strefy nie wymaga potrzeby zgłoszenia ani naklejki kontrolnej na przedniej szybie.

Z naklejką?

Nalepkę na przednią szybę auta, uprawniającą do wjazdu do strefy, będą musiały mieć osoby, które posiadają pojazdy starsze, niż wymagane na danym etapie SCT i które jednocześnie podlegają pod specjalne wyjątki od wymogów. A są to:

Mieszkańcy Warszawy — do końca 2027 r. z zasad obowiązujących w SCT zwolnione są osoby zameldowane (na pobyt czasowy lub stały) i płacące podatki w Warszawie. Pod uwagę brane jest zeznanie podatkowe PIT lub zaświadczenie z urzędu skarbowego. Zwolnienie to dotyczy także pojazdów, których data ostatniej rejestracji jest wcześniejsza niż 1 stycznia 2024 r.

Osoby prawne — do końca 2027 r. są zwolnione z zasad obowiązujących w SCT firmy płacące podatki w Warszawie z siedzibą w Warszawie. Zwolnienie dotyczy pojazdów, których data ostatniej rejestracji jest wcześniejsza niż 1 stycznia 2024 r.
Seniorzy – są zwolnieni bezterminowo z zasad obowiązujących w SCT pod warunkiem, że mają powyżej 70. roku życia (do końca 2023 r. ukończyły 70 lat); pojazd jest własnością lub współwłasnością najpóźniej od dnia 31 grudnia 2023 r.; senior kieruje pojazdem lub jest jego pasażerem. Co ciekawe senior może wskazać do objęcia wyłączeniem tylko jeden pojazd.

Przypadki losowe — osoby udające się do SCT w przypadkach losowych, takich jak np. dojazd do szpitala, lekarza, miejsca zdawania matury, będą mogły wjechać do SCT cztery razy w roku bez konsekwencji.

Wyjątki ustawowe — do SCT mogą wjeżdżać samochody służb (np. pogotowie, policja, straż pożarna, straż graniczna); pojazdy, którymi poruszają się osoby z niepełnosprawnością; inne (np. autobus szkolny oznaczony odpowiednią tabliczką).
Dodatkowo do strefy mogą wjechać pojazdy zabytkowe i historyczne oraz pojazdy specjalne.

Gdzie po naklejkę?

Na stronie https://sprawdzsct.zdm.waw.pl/ możemy sprawdzić, czy nasz pojazd spełnia wymogi SCT. Jeśli nie, musimy złożyć wniosek o naklejkę.
Osoby zwolnione z wymogów warszawskiej SCT już od początku czerwca 2024 r. mogą składać wniosek o uprawnienia i nalepkę w siedzibie Zarządu Dróg Miejskich (stacjonarnie) oraz przez internet.

Wniosek o naklejkę SCT można złożyć:

• online za pomocą strony SprawdzSCT.zdm.waw.pl. Strona ta pozwala również na sprawdzenie, czy dany samochód potrzebuje mieć naklejkę, oraz umożliwia złożenie odpowiedniego wniosku;
• w punkcie stacjonarnym znajdującym się przy ul. Chmielnej 124 (wejście od strony ul. Żelaznej). Punkt jest czynny od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00-20:00;
• Wymagane dokumenty można sprawdzić TUTAJ;
wydanie nalepki służącej do oznaczenia pojazdów, które mogą wjeżdżać do SCT, ustalono opłatę w wysokości 5 zł.

Mandat

Kontrole czy dane auto legalnie porusza się po strefie, należą do policji i straży miejskiej, bo żaden system elektroniczny na razie nie funkcjonuje.

Warto podkreślić, że nie ma kary za sam brak nalepki na pojeździe. Karany jest wyłącznie nieuprawniony wjazd do strefy, a podstawą prawną dla nakładania kar jest art. 96c Kodeksu wykroczeń, który stanowi, że „Kto nie przestrzega zakazu wjazdu do strefy czystego transportu podlega karze grzywny do 500 złotych”.