Car fleet management w Polsce 2014

24 marca 2014

Mamy przyjemność przedstawić publikację podsumowującą wyniki całej branży car fleet management w Polsce. Instytut Keralla Research już ósmy rok dostarcza informacje dotyczące outsourcingu flot służbowych, usługi, z której korzysta 20 tys. przedsiębiorców. Na tle krajów Europy Zachodniej, udział wynajmu jest w Polsce nieporównywalnie mniejszy. Nie przekracza bowiem nawet 4%. Niemniej liczba outsourcowanych blisko 160 tys. pojazdów i fakt, że rynek stwarza wciąż perspektywy dwucyfrowej progresji, czyni dziś Polskę jednym z atrakcyjniejszych miejsc inwestycji w ten biznes. Wykres 1. Usługa car fleet management w Polsce w ostatniej dekadzie (wg liczby pojazdów).Rynek CFM wzrósł w ubiegłym roku o 5,1% w wolumenie (pojazdy) i 15,7% w liczbie klientów. To jeden z najlepszych rezultatów w ostatnich trzech latach, a zapowiedzi oferentów wskazują, że rok obecny ma szansę być jeszcze lepszy. Firmy, które nie ukrywają, że chętnie sięgają po małego i średniego klienta flotowego, prognozują wzrost nawet 15–20%. Spółki, mające doświadczenie i kompetencje przede wszystkim w obsłudze klientów korporacyjnych, zakładają, że realny wzrost w tym roku wyniesie 5–6%. Szacowany na 2014 rok przez Instytut Keralla Research wzrost rynku car fleet management to 8–9%. Co wpłynie najsilniej na rozwój sektora CFM w tym roku? Czarnym koniem ma być MŚP.Wynajem pociągnie MŚP?W tym roku jednym z ważniejszych trendów, który ma szansę dominować w segmencie usług wynajmu pojazdów i wpłynąć na jej wyniki, jest przygotowanie oferty wynajmu dopasowanej również do najmniejszych przedsiębiorców, których jest w Polsce – przypomnijmy – grubo ponad milion. Od blisko trzech lat wiele mówiło się w branży o przekierowaniu uwagi na potrzeby firm mniejszych, które przecież w codziennej pracy użytkują kilka milionów pojazdów służbowych. Dotąd jednak ani promocja CFM, ani oferta, ani też logistyka obsługi posprzedażowej nie były najwyraźniej dostatecznie przygotowane do obsługi tak dużej liczby mniejszych odbiorców.Obecnie praktycznie wszystkie badane przez nas firmy CFM, pytane o kluczowych odbiorców wynajmu na ten rok, podają zgodnie: będzie to MŚP. Potwierdzeniem trendu są też zmiany, które już zaaplikowano m.in. w spółkach dealerskich Toyoty. Aktualnie flagowy produkt Toyoty to Business Smart Plan, dedykowany właśnie mikro, małym i średnim firmom, które mogą korzystać z pełnego wynajmu długoterminowego. Jak informują opiekunowie Programu, w niespełna sześć miesięcy od uruchomienia tej propozycji dla MŚP, pozyskano aż 140 nowych klientów. Jak na rynek wynajmu, który tradycyjnie był niemal zarezerwowany dla największych, to może być przełom, bo, co ważne, oferta skierowana jest również do jednoosobowych działalności gospodarczych. Jeszcze nie tak dawno, dopiero posiadanie 5–10 aut czyniło firmę klientem flotowym. Dziś takie klasyfikowanie staje się niemodne.Wykres 2. Udział procentowy poszczególnych usług (stan na koniec 2013) Hybrydy, konsolidacje, regulacjeKolejnym ważnym trendem będzie upowszechnianie wynajmu samochodów hybrydowych, zasilanych energią elektryczną. Spółka Alphabet przygotowała dla klientów dedykowany program Alpha Electric, który ma intensywnie wspierać rozwój na polskim rynku kompleksowej oferty obsługi samochodów elektrycznych we flotach. Narzędziem wspomagającym dla klientów będzie też Alpha Guide, czyli bezpłatna aplikacja mobilna, której celem jest ułatwienie kierowcom codziennego korzystania ze służbowych pojazdów. Promowanie rozwiązań hybrydowych ma być typem napędu stanowiącym ekologiczną alternatywę.Zadania nie ułatwi jednak – jak wskazują same firmy CFM-owe – niepewna sytuacja związana z brakiem rozwiązań prawnych, które proekologiczne postawy czyniłoby atrakcyjnym z podatkowego punktu widzenia oraz deficyt infrastruktury do ładowania pojazdów elektrycznych, który skutecznie spowalnia upowszechnianie hybryd w Polsce. Rok 2014 przyniesie też zapewne dalszą konsolidację rynku, ponieważ gracze skupieni na obsłudze największych firm mogą się rozwijać dziś przede wszystkim dokonując akwizycji.Z badania Keralla Research wynika, że jako najpoważniejsze spodziewane wyzwania na rok 2014 oferujący CFM uznają wojny cenowe, w tym wzmożoną rywalizację z konkurencją, łącznie ze stosowaniem dumpingu przez niektórych graczy. Do wyzwań zaliczono też niepewną sytuację prawnopodatkową, a przede wszystkim zmiany w podatku VAT przy zakupie pojazdów. Tego rodzaju niepewność stwarza istotne ograniczenia firmom oferującym outsourcing flot w długoterminowym planowaniu i, co równie istotne, nie pozwala w sposób przewidywalny podejmować decyzji co do wynajmu samym przedsiębiorcom. Branża liczy więc na unormowanie zasad odliczania VAT od pojazdów i wytyczenie takich ram prawnych, które na dłużej będą obowiązywać rynek sprzedaży pojazdów firmowych w Polsce.Wykres 3. Główni gracze rynku CFM w Polsce według floty (stan na koniec 2013). Sektor publiczny – potrzeba edukacjiInicjatywa podjęta przez PZWLP na rzecz zaszczepienia w sektorze publicznym nawyku wynajmu nie jest nową, ale na pewno wartą wsparcia koncepcją. Już w 2008 roku Kancelaria Premiera zapowiadała zbiorcze zakupy pojazdów dla ministerstw i wdrażanie polityki oszczędności na samochodach służbowych. Rozwiązaniem miało być m.in. grupowanie potrzeb zakupowych urzędów, a następnie podpisywanie umów również na wynajmowanie flot.Minęło sześć lat, a usługa pozostała produktem dla urzędników niszowym, co zasadniczo nie dziwi, biorąc też pod uwagę niesprzyjający klimat wynikający z nieznajomości istoty tej usługi. Media błyskawicznie napiętnowały wydatek rzędu dwóch milionów na auta, po tym, jak Ministerstwo Środowiska zdecydowało się w 2011 r. skorzystać z wynajmu, ogłosiło przetarg i wybrało spółkę Carefleet do obsługi floty. W rezultacie jeszcze przez kilka tygodni urzędnicy musieli tłumaczyć zasadność tego wydatku oraz wskazywać na różnice pomiędzy wynajmem a zwykłym zakupem pojazdu u dealera. Zakładając więc, że inicjatywa PZWLP będzie w dużym stopniu obejmować też edukację urzędników oraz mediów z istoty produktu, jakim jest wynajem, może nareszcie i w Polsce się uda.Wykres 4. Pozostali najwięksi gracze rynku CFM w Polsce obsługujący floty Rynek z perspektywy flot i klientaDo grudnia ubiegłego roku z wynajmu pojazdów korzystało łącznie 20,05 tys. przedsiębiorstw, co oznacza wzrost liczby klientów o 15,7% r./r. Firmy, zdecydowane oddać zarządzanie flotą w zewnętrzne ręce, pozyskiwano praktycznie dla każdej z badanych usług CFM, ale największą zmianę odnotowano w przypadku wyłącznego zarządzania, które w kryzysowych latach 2010–2012 traciło najczęściej klientów. Aktualnie możemy zaobserwować renesans tej formy użytkowania aut. Nastąpił wzrost liczby umów na tę usługę do 1,3 tys., wobec 0,5 tys. umów, które raportowano rok wcześniej.Ilustrując z kolei wyniki sektora usług CFM, wyrażone wolumenem aut, otrzymujemy 159,2 tys. sztuk pojazdów na koniec 2013 roku, co stanowi 5,1% zmianę licząc r./r. Odnotowana dynamika sprzedaży, po wyraźnie słabszej kondycji branży w ostatnich latach, pozwala kreślić pozytywne prognozy dla rozwoju CFM w Polsce na cały rok 2014.Wykres 5. Cały rynek CFM wg udziału flot firm zrzeszonych i niezrzeszonych w PZWLP (stan na koniec 2013).Struktura portfela usługZ badania wynika, że najpopularniejszą formą wynajmu, która w puli wszystkich sprzedawanych wariantów outsourcingu flot stanowi 75,5%, jest full service leasing. To kontrakt finansowania i administrowania pojazdami, trwający minimum dwa lata, w którym ryzyko wartości rezydualnej przejmuje na siebie firma wynajmująca, a nie klient. W tej klasycznej formule użytkowanych jest 119,5 tys. pojazdów (+3,5% r./r.), jeżdżących na podstawie umów podpisanych z 8,4 tys. klientów (+16,4% r./r.).Pozostałe formy wynajmu w portfelu usług oferentów nie przekraczają 25% liczby wszystkich outsourcowanych pojazdów. Wśród nich najwięcej samochodów użytkowanych jest w postaci niepełnego wynajmu długoterminowego. W tej opcji jeździ ponad 18,6 tys. pojazdów (+8,2% r./r.), a usługę wykupiło jak dotąd 8,5 tys. klientów (-1,4% r./r.).Na wyłączne zarządzanie zdecydowało się w ostatnich miesiącach najwięcej klientów firmowych (progresja wobec roku poprzedniego to aż 178%). Na zarządzanie jest podpisanych 1397 umów, które obejmują 14,03 tys. pojazdów firmowych.Z najmu samochodu również skorzystało więcej klientów niż jeszcze rok wcześniej. Aktualnie 1744 firmy dzierżawią na okres od 6 do 24 miesięcy w sumie 7,08 tys. sztuk pojazdów służbowych dla swoich pracowników.Wykres 6. Program Toyota Business SmartPlan według floty (stan na koniec 2013).Rynek z perspektywy oferentówRok 2014 rozpoczynamy ze zmianą na pozycji championa sektora wynajmu długoterminowego. Obecna na krajowym rynku od 13 lat spółka LeasePlan FM, jeden z największych dostawców usług wynajmu na świecie, gdzie obsługuje ponad milion pojazdów, do listy państw, w których jest liderem może aktualnie doliczyć też Polskę, z flotą 22,3 tys. samochodów, udziałem w rynku 14,1% i kontraktami podpisanym z ponad tysiącem klientów, LeasePlan detronizuje wieloletniego lidera, spółkę Masterlease, która dla 6,6 tys. firm obsługuje 21,4 tys. pojazdów, co daje jej 13,5% udziału w krajowym rynku.W ścisłej czołówce oferentów znajdują się również spółki: ARVAL z udziałem 10%, obsługujący 15,9 tys. samochodów firmowych, Alphabet Polska (12,1 tys. pojazdów i 7,6%) oraz Carefleet (9,1 tys. i 5,7%). Do pozostałych, ważniejszych graczy krajowego rynku należą spółki: mLeasing (dawniej BRE Leasing 5,4%), PKO Leasing (3,9%) oraz Volkswagen Leasing Polska. Ta ostatnia tak skutecznie zdynamizowała sprzedaż wynajmu pojazdów, a zwłaszcza wyłącznego zarządzania, że w ciągu roku powiększyła liczbę klientów do 1,4 tys. firm, spośród których ponad 900 to klienci korzystający właśnie z zarządzania. Tym samym spółka obsługuje już 6,2 tys. aut, choć jeszcze rok temu miała w obsłudze niewiele ponad 4 tys. pojazdów. Opisywany wynik przełożył się na 3,9% udziału Volkswagen Leasing Polska w krajowym rynku CFM, a za tak spektakularną sprzedaż odpowiada – jak podkreślają reprezentanci spółki – skupienie większej uwagi na mniejszych firmach i dopasowanie pakietów serwisowych do możliwości i potrzeb klienta segmentu MŚP.Pierwszą dziesiątkę zamykają spółki Athlon oraz BusinessLease Poland, zarządzające odpowiednio flotami 6,06 tys. oraz 5,1 tys. pojazdów. Wśród spółek obsługujących mniej niż 5 tys. samochodów należy wymienić między innymi: Express (4,7 tys.), Corpo Flotę (3,9 tys.), Transpost (3,5 tys.), Toyotę Marki (3,1 tys.), Cosmopol (2,8 tys.) oraz Nivette FM (2,5 tys. pojazdów). Dealerzy Toyoty działający w programie Toyota Business SmartPlan (dawniej TCCM) obsługują 15 tys. pojazdów, co daje spółkom tej marki 9,5% udziału w rynku CFM. Wykres 7. Największe pojedyncze floty w usłudze full service leasing (stan na koniec 2013). Członkowie Polskiego Związku Wynajmu i Leasingu PojazdówZ danych Keralla Research wynika, że firmy wyspecjalizowane w wynajmie długoterminowym, które są członkami w Polskim Związku Wynajmu i Leasingu Pojazdów, obsługują aktualnie flotę stanowiącą 73,7% wszystkich outsourcowanych pojazdów w kraju, czyli o 3,8% więcej niż rok temu w analogicznym okresie.Spółki zrzeszone w PZWLP obsługują łącznie 117,4 tys. pojazdów służbowych, z czego ponad połowa znajduje się w portfelu firm: LeasePlan FM, Arval, Alphabet oraz Carefleet.**Statystyki prezentowane przez PZWLP mogą się nieznacznie różnić od powyżej prezentowanych ze względu na pominięcie w statystykach Zrzeszenia usługi najmu (dzierżawy).Programy dealerskie Toyota Business SmartPlanCała flota obsługiwana przez spółki dealerskie Toyoty przekroczyła 15 tys. pojazdów, a wśród największych promotorów wynajmu pojazdów firmowych można wymienić Corpo Flotę (3943 pojazdy), Toyotę Marki (3157), Auto Podlasie (1262), Carolinę FM (821) oraz Toyotę Dobrygowski (804). W całym krajowym rynku Program Toyota Business SmartPlan ma 9,5% udziału, licząc według liczby użytkowanych pojazdów.Wykres 8. Największe pojedyncze floty w usłudze wyłączne zarządzanie (stan na koniec 2013).Pojedyncze największe flotyWedług informacji zebranych przez Instytut Keralla Research, największe pojedyncze floty w kraju, obsługiwane dla jednego klienta w wariancie full service leasing, obsługują: Transpost (1849), PKO Leasing (1127 pojazdów), Alphabet (995), Lease Plan FM (978), Nivette FM (935), mLeasing (899). Nieco mniejsze pojedyncze floty obsługują: Masterlease (764), Carefleet (620), Arval (574) oraz Business Lease FM (565).Wykres 9. Największe pojedyncze floty w usłudze serwis + leasing (niepełnoobsługowy). Stan na koniec 2013.Największą krajową flotą w wynajmie niepełnoobsługowym opiekuje się Volkswagen Leasing Polska (498) oraz Business Lease (447).Największe floty w najmie ma w obsłudze spółka Cosmopol (248), Toyota Dobrygowski (118) oraz Express (117).KERALLA RESEARCH wykonuje analizy sektorowe, prowadzi badania poprzedzające inwestycje, wejście na giełdę, wprowadzanie produktów dla klientów firmowych. Doradza, rekomenduje, analizuje: dla firm, przedsiębiorstw, korporacji, instytucji kultury i administracji publicznej, na potrzeby biznesplanów, do prospektów emisyjnych, do wniosków unijnych, do studiów wykonalności, dla departamentów strategii, marketingu i sprzedaży. Instytut od 8 lat dostarcza raporty branżowe zarządom spółek, właścicielom, akcjonariuszom, managerom. Katarzyna Pydychgeneral director Instytutu KRB2B