Cykl życia samochodu
Redakcja miesięcznika „Fleet” poprosiła nas (PZPM) o podanie liczby zarejestrowanych w Polsce samochodów z podziałem na segmenty i rejestracje prywatne oraz firmowe. Stało się to przyczynkiem do napisania tego tekstu, jak faktycznie wygląda ten podział, skoro nowych aut na firmę rejestruje się ponad 70%.
Baza Centralnej Ewidencji Pojazdów zawiera dane o wszystkich pojazdach zarejestrowanych w kraju, na podstawie których przygotowaliśmy poniższy tekst. Widnieje w niej prawie 26 mln samochodów osobowych. Jednak wiele z nich to pojazdy zarchiwizowane, które istnieją już tylko w ewidencji. Dane, które podajemy poniżej za CEP, są jednak pomniejszone o szacunkową liczbę pojazdów zarchiwizowanych (do tej grupy zaliczono pojazdy, które mają więcej niż 10 lat – licząc od daty pierwszej rejestracji – i nie były aktualizowane w bazach CEP w ciągu ostatnich sześciu lat). Trwają prace nad wydzieleniem bazy najbliższej rzeczywistości, jednak na razie oficjalne źródła (w tym GUS) podają dane obejmujące wszystkie pojazdy.
Samochody w wieku nastoletnim
Pomijając samochody oznaczone w bazie CEP jako zarchiwizowane, w Polsce zarejestrowanych jest 19,5 mln samochodów osobowych. Wynika z tego, że w 2022 roku, na dwóch Polaków przypada jeden samochód osobowy, a średni wiek tego samochodu wynosi dokładnie 14,9 roku. W najświeższych dostępnych dla nas danych (2020), średni wiek samochodu osobowego w Unii Europejskiej wyniósł dokładnie 11,8 roku. W tym samym raporcie Polska miała wynik na poziomie 14,3 roku. Niepokojące nie jest to, że wiek pojazdu jest o 2,5 roku wyższy od średniej europejskiej, ale to, że w ciągu dwóch lat wiek parku polskich samochodów osobowych zwiększył się o 0,5 roku.
W 2022 roku na polskich drogach pojawiło się po raz pierwszy 1,13 mln samochodów osobowych z czego 707 tys. to były samochody używane, sprowadzone do Polski. To jest 63% wszystkich nowo rejestrowanych samochodów. Zbliżona proporcja utrzymuje się od 6 lat, a wcześniej była jeszcze mniej korzystna dla nowych samochodów.
65% samochodów osobowych sprowadzonych do Polski ma więcej niż 10 lat, a ich średni wiek to ponad 12 lat. W tym samym roku wyrejestrowano 559 tys. samochodów osobowych, z których większość (62%) miała ponad 20 lat. To jednak za mało, żeby statystycznie odmłodzić park.
Wracając do rejestracji samochodów, w 2022 roku 71% rejestracji nowych samochodów osobowych była dokonywana na REGON (firmy), a pozostałe 29% na osoby fizyczne (w tym jednoosobowe działalności gospodarcze). Podobna proporcja wśród kupujących nowe samochody jest obserwowana od 2017 roku, a przeważający wpływ na rynek klientów instytucjonalnych utrzymuje się od 2011 roku. Wcześniej to nabywcy indywidualni odpowiadali za większość zakupów. Rynek pojazdów sprowadzanych to natomiast domena klientów indywidualnych. Ponad 95% takich pojazdów jest rejestrowana na osoby fizyczne.
Najmłodsze to auta firmowe
Jak to się przekłada na strukturę własności w całej flocie samochodów osobowych w Polsce? Z 19,5 mln samochodów jeżdżących po polskich drogach niecałe 10% należy do firm (1,8 mln). Gros tych pojazdów ma mniej niż 5 lat (1,23 mln), a duża grupa ma między 5 a 10 lat (0,46 mln). W firmowych rękach pozostaje niewiele pojazdów starszych (0,17 mln). Wynika z tego, że większość aut firmowych przechodzi w ręce indywidualne przed upływem 5 lat na drodze.
Mimo że to klienci indywidualni są odpowiedzialni za większość (71%) nowo rejestrowanych pojazdów w Polsce, to jednak firmy kupują więcej pojazdów nowych. Dlatego w parku pojazdów 55% wszystkich samochodów nie starszych niż 4-letnie należy do firm. Widać z tego, jak znaczący wpływ mają firmowe zakupy na odmładzanie samochodowego parku w Polsce.
Samochody ciężarowe powyżej 3,5 t
W Polsce wszystkich samochodów ciężarowych powyżej 3,5 t dopuszczalnej masy całkowitej zarejestrowanych jest 801 tys. Wśród nich znajduje 631,5 tys. pojazdów o DMC>=16 t oraz 417 tys. ciągników samochodowych. W kwestii wieku naszego parku samochodów ciężkich możemy się pochwalić na tle europejskim. Dane z CEPiK za rok 2022 wskazują na średnią 12,3 roku. Park nam odmłodniał o blisko jeden rok, w porównaniu z zestawieniem z 2020 roku. W 2020 roku średnia UE wyniosła 13,9 roku. Warto zaznaczyć, że w Polsce było to wtedy 13 lat, ale przykładowo w Litwie było to 11 lat, w Niemczech 9,6 roku, a we Francji równo 9 lat.
W 2022 roku zostało zarejestrowanych 35 tys. nowych samochodów ciężarowych z DMC powyżej 3,5 t, z czego 26 tys. to były ciągniki samochodowe, a 32 tys. samochodów ciężarowych to były pojazdy o DMC 16 t lub wyższej.
W imporcie samochodów używanych, chociaż skala się trochę zmniejszyła (26 tys. rejestracji wszystkich samochodów ciężarowych pow. 3,5 t DMC), to proporcje są podobne. 56% stanowiły rejestracje ciągników samochodowych. 85% samochodów ciężarowych stanowiły pojazdy mające 16 t DMC i powyżej.
A jak to się rozkłada w kontekście klienta? Kto rejestruje nowe ciężarówki: osoba prywatna czy firma? Pytanie na pierwszy rzut oka wydaje się zabawne, ale dane z CEPiK wskazują, w 2022 roku 90% rejestracji było na firmę, a 10% trafiło do rąk prywatnych, które w tym przypadku utożsamiamy z jednoosobowymi działalnościami gospodarczymi, ponieważ nie sądzimy, aby tak dużo pojazdów trafiało do rąk prywatnych nie w celach zarobkowych.
W parku, sytuacja wygląda następująco: 86% samochodów ciężarowych powyżej 3,5 t w wieku do 4 lat jest zarejestrowanych na REGON, czyli można przypuszczać, że pozostałe 14% rejestracji trafia do jednoosobowych działalności gospodarczych. Tutaj sytuacja jest analogiczna jak w rejestracjach, bo ciągle chodzi o relatywnie nowe pojazdy. W przedziale wiekowym 5–10 lat jest to już 59% samochodów, a w przedziale 11–20 lat tylko 32%. W tych starszych przedziałach wiekowych, udział we własnościach mogą już mieć rzeczywiste osoby prywatne, ale nieprowadzące zarejestrowanej działalności.
Samochody dostawcze
W ubiegłym roku w Polsce zarejestrowano po raz pierwszy niemal 128 tys. nowych samochodów ciężarowych do 3,5 t (dostawczych). Rejestracje te rozłożyły się niemal po równo na pojazdy nowe (62 tys.) i używane sprowadzane z zagranicy (66 tys.). Jeśli chodzi o nowe rejestracje samochodów dostawczych, to 84% aut rejestrowane było na klientów instytucjonalnych, w przypadku pojazdów używanych było to tylko 13%.
Ogółem w Polsce zarejestrowanych jest 2,3 mln samochodów dostawczych, a średni wiek takiego pojazdu wynosi ponad 14 lat, gdzie średni wiek w UE to blisko 12 lat.
Jak to się przekłada na strukturę własności w całej flocie? Z 2,3 mln samochodów jeżdżących po polskich drogach niecałe 25% należy do firm (0,58 mln). Ale chociaż spora część jest w wieku do 4 lat (0,24 mln) to udział starszych pojazdów we flotach firm jest znaczący: pojazdy 5–10 lat (0,17 mln), 11–20 lat (0,14 mln) i starsze (0,03 mln).
Wnioski
Sposób użycia samochodu osobowego będzie się różnił od samochodu ciężarowego lub dostawczego, to problem we flocie takich samochodów jest ten sam. Wiek pojazdu jest kluczową kwestią. W kontekście samochodów osobowych i dostawczych musimy zwrócić uwagę na strefy czystego transportu w Warszawie i Krakowie, które jeszcze nie odnoszą się do wpuszczania wyłącznie pojazdów zeroemisyjnych, a na tym etapie po prostu do ograniczenia wjazdu pojazdów ze zbyt niską normą EURO. Wiedząc, że rok produkcji pojazdu ma bezpośredni wpływ na przypisaną normę EURO, w najbliższym czasie zobaczymy mniej starych samochodów w centrach tych miast. Czy to przełoży się na odmłodzenie parku? Lokalnie tak, jednak ciągle znaczna część importu jest skoncentrowana poza dużymi miastami i te pojazdy, które nie spełnią warunków wstępu do SCT trafią do miejscowości podmiejskich i wiejskich, co ze statystycznego punktu widzenia nie zmienia nic.
Jeśli chodzi o auta ciężarowe, to tutaj warto przypomnieć, że stawki e-Toll i zagraniczne odpowiedniki, są uzależnione od normy EURO pojazdu. W Polsce sytuacja jest ciekawa, ponieważ obecnie norma EURO V oraz norma EURO VI są traktowane na równi, co nie jest zbyt zachęcającą kwestią w kontekście odmładzania taboru. W tej kwestii może się jeszcze sporo zmienić. Na dalekim, jeszcze, horyzoncie pojawiło się ograniczenie jakościowe w formie emisji CO2, warto trzymać rękę na pulsie.
Paweł Orzechowski
PZPM
Szanowni Państwo,