Przeszkody w rozwoju biznesu - wyniki badania Business Centre Club

Większość przedsiębiorców (ok. 40,5 proc.) uważa, że warunki prowadzenia działalności gospodarczej w minionych dwóch latach nie uległy zmianie. Jedna trzecia twierdzi, że – w umiarkowanym stopniu – pogorszyły się, zaś 9,5 proc. ocenia, że pogorszyły się w stopniu znacznym. Tylko nieco ponad 14 proc. dostrzega umiarkowaną poprawę – wynika z badania przeprowadzonego wśród przedsiębiorców-członków BCC.

PODATKI

System podatkowy (i stosowanie jego przepisów) jest wskazywany przez przedsiębiorców jako ten obszar, w którym istnieją największe utrudnienia dla prowadzenia biznesu w Polsce, niezależnie od wielkości firmy czy branży jej działalności. Jako kluczowe bariery przedsiębiorcy wskazują, podobnie jak w badaniu przeprowadzonym w 2014 r., przepisy prawa podatkowego, poziom ich skomplikowania i niespójność (64,2 proc.), brak ujednoliconej interpretacji (57,1 proc.) oraz zbyt częste zmiany regulacji podatkowych 45,2 proc.).

Przedsiębiorcom doskwierają także podwójne opodatkowanie, np. zysku sp. z o.o. i jego wypłaty w formie dywidendy czy konieczność odprowadzania podwójnej składki ZUS jeśli ktoś pracuje na etacie i jednocześnie prowadzi firmę (40,5 proc.), zbyt duży katalog wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów (35,7 proc.) oraz ograniczenie odliczenia VAT przy zakupie samochodu osobowego i paliwa (28,6 proc.).

Komentarz:

Negatywnym skutkiem opisanego powyższymi wynikami badań sposobu postrzegania systemu podatkowego w Polsce jest nie tylko poczucie braku stabilizacji i pewności co do poprawności rozliczeń podatkowych, ale również głębokiej niesprawiedliwości i różnego traktowania (dyskryminacji) przedsiębiorców. Wynika ono z przyjmowania przez różne urzędy skarbowe różnych interpretacji tych samych przepisów i ich stosowania w relacjach z przedsiębiorcami, działającymi na terenie właściwym dla danego urzędu skarbowego.

Brak przejrzystych przepisów oraz ujednoliconej ich interpretacji destabilizuje również pracę urzędników i negatywnie wpływa na ich rzetelność. Niepewność co do trafności (poprawności) odczytania konkretnego przepisu powoduje przyjęcie rozwiązania przede wszystkim bezpiecznego dla urzędnika, które nie musi być bezstronne i odpowiedzialne. Następstwem takiej sytuacji jest postrzeganie przedstawicieli aparatu państwa jako niekompetentnych i unikających odpowiedzialności za podejmowane decyzje.

Zdaniem przedsiębiorców, problemy firm w tej dziedzinie rozwiązałoby m.in.:

- uproszczenie prawa podatkowego. np. powszechny podatek liniowy i regulowana kwota wolna od podatku dla indywidualnych osób,

- integracja podatku ze składkami zdrowotną i do ZUS,

- wparcie dla windykacji należności przez urzędy skarbowe,

- wprowadzenie jednolitej interpretacji wszelkich przepisów podatkowych przez Ministerstwo Finansów,

- brak zmian w przepisach podatkowych w okresie dłuższym niż 2 lata.

 

PRAWO PRACY

Główne przeszkody w prowadzeniu działalności gospodarczej wynikające ze stosowania prawa pracy to wysokość pozapłacowych kosztów zatrudnienia (78,6 proc.), nieelastyczne przepisy Kodeksu pracy (61,9 proc.) , wysokość kosztów zwalniania pracownika z przyczyn zakładu pracy (42,9 proc.) oraz konieczność zapłaty składek ZUS w sytuacji, gdy firma nie generuje przychodu (40,5 proc.).

W dalszej kolejności przedsiębiorcy wymieniają organizację systemu ochrony zdrowia (33,3 proc.), przywileje emerytalne różnych grup społecznych (30,1 proc.), zmiany dotyczące OFE i brak zachęt do oszczędzania na emeryturę w III filarze oraz wysokość płacy minimalnej (po 23,8 proc.).

Komentarz:

Pozapłacowe koszty pracy są postrzegane jako ukryty podatek, z jednej strony obniżający rentowność ekonomiczną działalności, zaś z drugiej zmniejszający siłę nabywczą konsumentów (tym samym ograniczający popyt wewnętrzny). Zbyt wysokie pozapłacowe koszty zatrudnienia ograniczają tworzenie nowych miejsc pracy i zatrudnianie w oparciu o umowę o pracę.

Zdaniem przedsiębiorców, problemy firm w tej dziedzinie rozwiązałoby m.in.:

- obniżenie wysokości pozapłacowych kosztów zatrudnienia,

- obniżenie liczby składowych pozapłacowych kosztów zatrudnienia,

- nowy Kodeks pracy i bardziej elastyczne przepisy,

- niższe składki do ZUS, albo zniesienie konieczności ich zapłaty, gdy firma nie ma przychodu.

 

REGULACJE / BARIERY INSTYTUCJONALNE

Biurokracja, obowiązki sprawozdawcze wobec instytucji państwowych takich jak GUS, ZUS, US (69,1 proc.), przewlekłość postępowań sądowych (66,7 proc.), praktyki instytucji kontrolnych nieprzyjazne dla kontrolowanych podmiotów (61,3 proc.), a także liczba i czas trwania kontroli w firmach (58,4 proc.) – to największe bariery w obszarze regulacji i problemów instytucjonalnych z jakimi borykają się przedsiębiorcy.

W dalszej kolejności przedsiębiorcy wymieniają ograniczoną odpowiedzialność urzędników za podejmowane decyzje (54,8 proc.) przy jednoczesnej możliwości zbyt dowolnej interpretacji przez nich przepisów (50 proc.), nieprzyjazne procedury uzyskiwania różnych zezwoleń i licencji (48,9 proc.); a także skomplikowane, powolne i kosztowne procedury ściągania należności od dłużników oraz niekompetencję sędziów, prokuratorów i biegłych decydujących w sprawach gospodarczych (po 42,9 proc.).

Spośród innych barier najbardziej, pracodawcom najbardziej doskwiera niedostosowanie systemu edukacji zawodowej do potrzeb (54,8 proc.), z czym wiąże się exodus młodych ludzi na Zachód (42,9 proc.), utrudniony dostęp do źródeł finansowania, a dokładnie wysoki koszt kredytu i wymagania zabezpieczające ze strony banków (47,6 proc.) oraz brak jednolitej reprezentacji biznesu wobec władz (42,9 proc.).

Komentarz:

Państwo różnicuje warunki i ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej w zależności od specyficznych cech przedsiębiorstw, grup nacisku, preferowanych strategii rozwoju i sektorów rynku. Wtórnym efektem nadmiernego zainteresowania państwa bieżącym funkcjonowaniem przedsiębiorstw jest zbyt duża liczba kontroli oraz nadmiernie rozbudowany system obligatoryjnej sprawozdawczości.

Nierówności wynikające z istniejących przepisów prawa powodują, że przedsiębiorcy działający na tym samym rynku, lub prowadzący tego samego rodzaju działalność, w różnym stopniu ponoszą ryzyko działalności gospodarczej. Niezależnie od wyboru narzędzi (stymulujących lub demotywujących do podejmowania aktywności), tego typu działania są ryzykowne w długim okresie. Nadmierny interwencjonizm godzi w fundamenty wolnego rynku i najczęściej skutkuje występowaniem zjawisk patologicznych.

Jeżeli przedsiębiorcy byliby skłonni akceptować istnienie mechanizmów dyskryminujących, to pod warunkiem, że służyć one będą eliminacji z rynku podmiotów nieuczciwych, działających na szkodę swych klientów lub na szkodę innych przedsiębiorców.

Zdaniem przedsiębiorców, problemy firm w tej dziedzinie rozwiązałoby m.in.:

- ujednolicenie zasad prowadzenia działalności gospodarczej (systemu prawnego) dla wszystkich podmiotów funkcjonujących na rynku polskim (lub mających taki zamiar),

- przygotowanie kodeksu postępowania urzędników państwowych gwarantującego równe traktowanie wszystkich przedsiębiorców,

- eliminacja przepisów prawa prowokujących przedsiębiorców do działania na granicy uczciwości lub przenoszenia działalności poza granice kraju,

- ograniczenie pomocy publicznej dla wybranych przedsiębiorstw.

 

PODSUMOWANIE

Biorąc pod uwagę wszystkie bariery (prawne, podatkowe, biurokratyczne, administracyjne), przedsiębiorcy zapytani co byłoby istotnym ułatwieniem w prowadzeniu działalności gospodarczej w Polsce, wymieniają przede wszystkim:

• wprowadzenie jednolitej interpretacji wszelkich przepisów podatkowych


• obniżenie wysokości pozapłacowych kosztów zatrudnienia oraz liczby składowych pozapłacowych kosztów zatrudnienia


• integracja podatków oraz składek do ZUS i ubezpieczenia zdrowotnego


• uproszczenie przepisów podatkowych, zwłaszcza dot. VAT


• wprowadzenie narzędzi umożliwiających skuteczne i szybkie ściąganie należności, w tym wsparcie windykacji należności przez Urzędy Skarbowe


• większa elastyczność przepisów prawa pracy – nowy Kodeks pracy


• ograniczenie uprzywilejowanej pozycji urzędników wobec przedsiębiorców, m.in. poprzez realne karanie za błędne/szkodliwe decyzje, wprowadzenie obligatoryjnych terminów na podjęcie decyzji


• brak zmian w przepisach podatkowych w okresie dłuższym niż 2 lata


• pełna elektronizacja usług administracji publicznej


• ograniczenie możliwości prowadzenia działalności gospodarczej przez samorządy, które tworzą monopole i eliminują rynkową konkurencję


• wprowadzenie systemu ulg i preferencji promujących uczciwych i efektywnych przedsiębiorców

 

WYNIKI BADAŃ

1. Jak z punktu widzenia Pana/Pani firmy zmieniły się warunki prowadzenia działalności gospodarczej w minionych 2 latach?

40,5% - nie zmieniły się

33,3% - pogorszyły się w umiarkowanym stopniu

14,3% - poprawiły się w umiarkowanym stopniu

9,5% - pogorszyły się znacznie

2,4% - poprawiły się znacznie

 

2. Które z wymienionych poniżej barier w obszarze systemu podatkowy najbardziej utrudniają Panu/Pani prowadzenie działalności gospodarczej?

64,2% - Przepisy prawa podatkowego, poziom ich skomplikowania, brak spójności

57,1% - Brak ujednoliconej interpretacji przepisów podatkowych

45,2% - Częstotliwość zmiany przepisów prawa podatkowego

40,5% - Podwójne opodatkowanie, np. opodatkowanie zysku sp. z o.o. i jego wypłaty w formie dywidendy; konieczność odprowadzania podwójnej składki ZUS jeśli ktoś pracuje na etacie i jednocześnie prowadzi firmę

35,7% - Zbyt duży katalog wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów

31% - Sposób rozstrzygania wątpliwości w przepisach podatkowych

28,6% - Ograniczenie odliczenia VAT przy zakupie samochodu osobowego i paliwa

23,8% - Nierówne traktowanie przedsiębiorców ze względu na formę organizacyjną

21,4% - Proces odzyskiwania VAT od nieuregulowanych faktur

19% - Zbyt duże kompetencje urzędników skarbowych

14,3% - Brak stałych terminów wprowadzania w życie zmian przepisów prawa podatkowego

14,3% - Wysokość podatków lokalnych

9,5% - Struktura i sposób działania administracji podatkowej

9,5% - Zasady rozliczania w kosztach wydatków na budowanie relacji z klientami i kontrahentami

7,1% -  System odpisów i ulg podatkowych (np. odpisy na innowacje i rozwój)

4,8% - Zbyt małe możliwości odliczenia od dochodu wydatków na innowacje w firmie

2,4% - Czas oczekiwania na zwrot nadwyżki VAT

2,4% - Wymogi stawiane przedsiębiorcom chcącym skorzystać z tzw. kredytu podatkowego (konieczność zatrudniania 5 pracowników)

 

3. Które z wymienionych poniżej barier w obszarze prawa pracy najbardziej utrudniają Panu/Pani prowadzenie działalności gospodarczej?

78,6% - Wysokość pozapłacowych kosztów zatrudnienia

61,9% - Nieelastyczne przepisy kodeksu pracy

42,9% - Wysokość kosztów zwalniania pracownika z przyczyn zakładu pracy

40,5% - Konieczność zapłaty składek ZUS w sytuacji, gdy firma nie generuje przychodu

33,3% - Organizacja systemu ochrony zdrowia

31% - Przywileje emerytalne (np. dla górników, mundurowych)

23,8% - Wysokość płacy minimalnej (1850 zł)

23,8% - Zmiany dotyczące OFE, brak zachęt do oszczędzania na emeryturę w III filarze

16,7% - Brak reformy KRUS

11,9% - Brak lub niewystarczające ułatwienia w zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

11,9% - Reprezentacja pracownicza, związki zawodowe

2,4% - Organizacja systemu rentowego

 

4. Które z wymienionych poniżej barier instytucjonalnych/regulacyjnych najbardziej utrudniają Panu/Pani prowadzenie działalności gospodarczej?

69,1% - Biurokracja, obowiązki sprawozdawcze wobec instytucji państwowych (GUS, ZUS, US)

66,7% - Przewlekłe postępowania sądowe

61,3% - Praktyki instytucji kontrolnych (kontrola całej branży, znajdowanie uchybień jako cel kontroli, kontrola jako efekt czyjejś skargi itp.)

58,4% - Liczba i czas trwania kontroli w firmach

54,8% - Ograniczona odpowiedzialność urzędników za podejmowane decyzje administracyjne

50% - Istniejąca możliwość interpretacji przez urzędników przepisów prawa

48,9% - Procedury uzyskiwania różnych zezwoleń i licencji

42,9% - Procedury ściągania należności od dłużników

42,9% - Niekompetencja sędziów, prokuratorów i biegłych decydujących w sprawach gospodarczych

19% - Niedostateczna deregulacja przepisów gospodarczych

16,7% - Ograniczone możliwości elektronicznych usług administracji publicznej

 

5. Które z wymienionych poniżej innych barier utrudniają Panu/Pani prowadzenie działalności gospodarczej?

54,8% - Niedostosowanie systemu edukacji zawodowej do potrzeb pracodawców

47,6% - Utrudniony dostęp do źródeł finansowania (wysoki koszt kredytu i wymagania zabezpieczające ze strony banków)

42,9% - Exodus młodych ludzi na Zachód

42,9% - Brak jednolitej reprezentacji biznesu wobec władz

38,1% - Słabo rozwinięte instytucje otoczenia/wsparcia biznesu

28,6% - Przepisy ustawy o ochronie danych osobowych (kontrola GIODO)

26,2% - Niski poziom inwestycji publicznych

26,2% - Korupcja urzędników

14,3% - Zbyt małe wydatki na badania i rozwój

11,9% - Słaby system promocji eksportu

9,5% - Dostęp do informacji, np. baz danych

 

Metryczka – podstawowe informacje o firmie

 

1. Ile osób jest zatrudnionych w firmie?

31,6% – od 50 do 249 pracowników

31,6% – od 10 do 49 pracowników

18,4% – od 250 do 999 pracowników

15,8% – od 1 do 9 pracowników

2,6% – powyżej 1000 pracowników

 

2. W jakiej branży działa firma?

46,1 – usługi

15,4% – budownictwo

12,8% –przemysł

12,8% – handel

10,3% – inne, niewymienione branże

2,6% – produkcja

 

Business Centre Club