Kierowca, właściciel i pakiet mobilności

08 czerwca 2022

System IMI to internetowa platforma, pozwalająca administracji z różnych krajów Unii Europejskiej na szybką wymianę informacji. Jednym z udostępnianych w nim narzędzi, do których wgląd mogą mieć urzędnicy z różnych krajów, jest portal do zgłoszenia delegowania kierowcy, wykonującego kabotaż lub cross-trade na terenie państw UE.

Obowiązek przesłania takich informacji w ramach nowego systemu od 2 lutego br. spoczywa na przedsiębiorcach transportowych, którzy oddelegowują kierowców za granicę. Data jest nieprzypadkowa. To efekt wejścia w życie przepisów pakietu mobilności, które zobowiązują przewoźników do rejestracji kierowców delegowanych.

Ze względu na przepisy pakietu mobilności, przewoźnicy poprzez portal do delegowania kierowców, połączony z IMI, mogą wymieniać się informacjami administracyjnymi niezależnie od kraju, z którego pochodzą. Platforma nie powstała jednak tylko w celu rejestracji kierowców delegowanych do kabotażu i cross-trade. Warto zaznaczyć, że system IMI działa już od kilku lat i służy różnym gałęziom administracji. Od 2 lutego br. zawarte w nim dane ułatwiają również kontrolę tego, czy pracodawcy faktycznie wypłacają pracownikom delegowanym stawki, obowiązujące w poszczególnych krajach na trasie przewozu. Choć system do zgłaszania kierowców, powiązany z IMI jest stosunkowo łatwy, trzeba zwrócić uwagę na kilka punktów, aby uniknąć pomyłek w procesie rejestracji kierowców.

Rejestracja w IMI a postingdeclaration.eu – na czym polega różnica?

Liczne wzmianki o platformie IMI w mediach mogły wywołać błędne wrażenie, że właśnie do tego systemu muszą logować się przewoźnicy, wykonujący transport międzynarodowy. W rzeczywistości firmy branży TSL muszą zalogować się na platformę postingdeclaration.eu, która jest ściśle powiązana z IMI, żeby oddelegować pracownika za granicę.

– Podstawowa różnica między tymi dwoma serwisami polega na tym, że są to platformy skierowane do dwóch różnych odbiorców. Przedsiębiorca musi najpierw oddelegować pracownika przez postingdeclaration.eu, aby urzędnicy z odpowiedniego kraju zobaczyli dokument delegacji – komentuje Bartłomiej Zgudziak, Ekspert ds. Analiz i Rozliczeń, Grupa Inelo, i dodaje, że choć bywa ono czasochłonne, wypełnianie deklaracji jest stosunkowo proste i intuicyjne.

Oddelegowanie pracownika za granicę – czy zawsze?

W przypadku kabotażu i cross-trade wystawianie delegacji jest obowiązkowe dla krajów Unii Europejskiej. Eksperci zwracają uwagę, że jedynym wyjątkiem w systemie jest Francja. W tym państwie nadal obowiązuje dotychczasowa deklaracja SIPSI, która dotyczy przedsiębiorców, korzystających z usług agencji zatrudnienia. Wówczas konieczność oddelegowania pracownika, wykonującego przejazd kabotażowy lub cross-trade, nie spoczywa na firmie transportowej, a na agencji, która musi zarejestrować delegację w systemie SIPSI i dostarczyć kierowcy niezbędne dokumenty.

Forma zatrudnienia kierowcy – która opcja jest lepsza?

Podczas uzupełniania deklaracji, przedsiębiorcy są zobowiązani do podania danych umowy swojego kierowcy. Zdaniem ekspertów Inelo, oddelegowanie pracownika za granicę jest możliwe tylko w przypadku współpracy w oparciu o umowę o pracę. Z formalnego punktu widzenia, delegacja na kabotaż lub cross-trade nie ma umocowania prawnego w sytuacji zleceń czy kierowców samozatrudnionych.

– Jeśli regularnie współpracujemy z kierowcą na zleceniu, to ryzykujemy, że w pewnym momencie odpowiednie organy zakwestionują tę formę umowy. Warto rozważyć, że zatrudnienie na umowę o pracę daje większe możliwości ulg na ZUS i PI w przypadku np. umowy zlecenia możemy skorzystać tylko z ulg na ZUS – dodaje Bartłomiej Zgudziak, Grupa Inelo.

Niezbędne dokumenty w transporcie międzynarodowym

Dokumenty, które zobowiązany jest mieć ze sobą kierowca w formie elektronicznej lub papierowej podczas operacji kabotażowych lub cross-trade, to duplikaty zgłoszeń delegowania, złożone za pośrednictwem systemu IMI. Należy wziąć ze sobą również wypełniony międzynarodowy list przewozowy (CMR) oraz zapisy z tachografu.

– Przepisy pakietu mobilności wskazują, jakie dokumenty pracownik delegowany powinien mieć w pojeździe. Przewoźnik może zostać wezwany do przedstawienia dodatkowych dokumentów w postaci np. paska wynagrodzenia, dowodu wypłaty pensji albo umowy, ale będzie się to działo jedynie za pośrednictwem platformy do wystawiania delegowania – mówi Bartłomiej Zgudziak i dodaje, że ustawowo czas na wykonanie tej czynności to w tym przypadku 8 tygodni.

Kto kontroluje pracowników delegowanych?

Tu przepisy są wyjątkowo skomplikowane. W każdym kraju członkowskim to inny organ ma prawo skontrolować kierowcę pod kątem posiadania deklaracji delegowania. W Niemczech jest to Urząd Celny, w Austrii tamtejsza Policja Finansowa, a we Francji komórka, której zakres działania można porównać do Państwowej Inspekcji Pracy. W zależności od kraju inna jest też kwota mandatów.

– Kara za brak zgłoszenia w Austrii waha się od 1 tys. do 5 tys. euro, we Francji jest to 750 euro, a w Niemczech kwota ta dochodzi nawet do 30 tys. euro. Uśredniając, można przyjąć, że wysokość przeciętnego mandatu to około 1 tys. euro, co przy efekcie skali, dobrze znanym w transporcie międzynarodowym, może być poważnym finansowym obciążeniem – podsumowuje Bartłomiej Zgudziak.

Obowiązek uzyskania licencji na transport do 3,5 tony

Już od 5 lutego 2022 roku można ubiegać się w Polsce o licencję dla firm, które wykonują przewozy pojazdami o dopuszczalnej masie całkowitej od 2,5 tony, czyli busami. Nowe przepisy, wynikające ze zmiany Ustawy o transporcie drogowym i pakietem mobilności (https://inelo.pl/ustawa-o-transporcie-drogowym-i-czasie-pracy/) oznaczają, że najpóźniej do 20 maja br., konieczne jest uzyskanie licencji, a także wypisów na każdy pojazd dla firm, wykonujących międzynarodowy zarobkowy przewóz rzeczy, pojazdami od 2,5 do 3,5 tony DMC.

Kto nie musi ubiegać się o licencję wspólnotową

Warto zaznaczyć, że wymóg uzyskania licencji na podstawie nowych zasad nie dotyczy przewozów pojazdami od 2,5 do 3,5 tony:

Krajowychi międzynarodowych przewozów osób.
Wyłącznie krajowych przewozów rzeczy.
Międzynarodowych przewozów rzeczy na potrzeby własne.

Obowiązki dla firmy z licencją na transport międzynarodowy

Firmy transportowe, które posiadają już licencję wspólnotową dla dużych pojazdów, ale wykonują zarobkowe przewozy międzynarodowe pojazdami lub zespołami pojazdów od 2,5 do 3,5 tony, muszą dokonać zgłoszenia takiego pojazdu do zezwolenia oraz wystąpić o wypis z licencji wspólnotowej. Aby to zrobić, należy skorzystać z druku LM8, a wniosek można już składać od 21 lutego 2022 roku.
Jak zaznacza Główny Inspektorat Transportu Drogowego: „od dnia 21 lutego br. otrzymuje on właściwość do rozpatrywania wniosków dla przedsiębiorcy, posiadającego obecnie zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego oraz licencję wspólnotową prowadzący transport pojazdami powyżej 3,5 tony” (https://www.gov.pl/web/gitd/informacje-pojazdy-2.5-3.5t).

– Aby uzyskać wypis, niezbędne są dowody, poświadczające spełnienie wymogu zabezpieczenia finansowego na każdy pojazd. W przypadku, gdy przewoźnik posiada już wypisy na inne pojazdy, to kwota zabezpieczenia na pojazd o DMC 2,5–3,5 tony wynosi 900 euro – komentuje Mateusz Włoch, ekspert Grupy Inelo, i dodaje, że kierowcy, którzy nie są obywatelami UE, muszą dodatkowo uzyskać świadectwo kierowcy, wydawane na podstawie badań zdrowotnych oraz psychologicznych.

Transport do 3,5 tony – wymagania dla przewoźnika bez licencji

Jak wygląda sprawa z firmą transportową, wykonującą zarobkowe przewozy międzynarodowe wyłącznie pojazdami bądź zespołami pojazdów od 2,5 do 3,5 tony, która nie posiada jeszcze licencji wspólnotowej? W tej sytuacji od przewoźnika wymagane jest spełnienie kilku wymogów. Konieczne jest między innymi uzyskanie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, którego opłata wynosi 1000 zł.

Ponadto, taka firma musi posiadać stałą i rzeczywistą siedzibę, a w tym odpowiednią liczbę miejsc parkingowych, która odpowiada przynajmniej 1/3 liczby pojazdów zgłoszonych przez przewoźnika do organu, wydającego zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego. – Wtedy przewozy muszą być organizowane w taki sposób, żeby pojazdy wracały do jednej z baz w kraju siedziby, raz na co najmniej 8 tygodni, a lokale firmy muszą mieć dostęp do oryginalnych dokumentów dotyczących głównej działalności przedsiębiorstwa – dodaje Włoch.

Co więcej, przewoźnik musi posiadać dobrą reputację oraz być zabezpieczony finansowo. Osoba spełniająca wymóg dobrej reputacji nie może być skazana za poważne przestępstwa ani nie mogą ciążyć na niej sankcje za poważne naruszenia, w szczególności przepisów wspólnotowych związanych z transportem drogowym. Z kolei wartość wykazanego zabezpieczenia finansowego na każdy pojazd, w przypadku pojazdów od 2,5 do 3,5 tony wynosi:

1800 euro na pierwszy wykorzystywany pojazd,
900 euro na każdy dodatkowy, wykorzystywany pojazd.

Firma transportowa musi także wyznaczyć zarządzającego transportem, posiadającego certyfikat kompetencji zawodowych. Kierowcy, którzy nie są obywatelami UE, podobnie jak we wcześniejszym przypadku, muszą uzyskać świadectwo kierowcy.

Do działania niezbędne jej będzie uzyskanie licencji oraz wypisów na każdy pojazd. Opłata za udzielenie licencji dotyczącej międzynarodowego zarobkowego przewozu drogowego rzeczy na okres:

do 5 lat wynosi 4000 zł + 440 zł za każdy wypis z licencji,
powyżej 5 lat (do 10 lat) wynosi 8000 zł + 880 zł za każdy wypis z licencji.

Podsumowując, przedsiębiorcy, wykonujący międzynarodowe zarobkowe przewozy rzeczy busami od 2,5 do 3,5 tony DMC, najpóźniej w okresie do 20 maja 2022 muszą spełnić wymienione wymogi administracyjne. Następne zmiany związane z wykonywaniem tych przewozów ukażą się w lipcu 2026 roku – wtedy obowiązkowe w tych pojazdach staną się tachografy, a kierowcy będą musieli rejestrować czas pracy oraz przestrzegać m.in. przepisów rozporządzenia 561/2006/WE.

Opracował Tomasz Siwiński