Toyota – lider w produkcji samochodów

29 maja 2015

Wśród japońskich producentów samochodów Toyota Group utrzymuje pozycję lidera i w ostatnich latach wytwarzała około 3,5 mln pojazdów osobowych rocznie, występujących pod kilkoma markami: Toyota, Lexus, Scion i Daihatsu. Toyota ma też wytwórnie zlokalizowane w wielu krajach, m.in. we Francji, Wielkiej Brytanii, Chinach, Tajlandii, Stanach Zjednoczonych i Australii. To prawdziwa potęga, sprzedająca samochody na całym świecie, w tym i na polskim rynku, gdzie zajmuje czołową pozycję.

Zdzisław Podbielski
Sukces handlowy zawdzięcza nie tylko umiejętnościom zawierania korzystnych kontraktów, ale również dobrej jakości samochodom. Eksponuje tę jakość i np. w polskich środkach masowego przekazu emitowana jest reklama Toyoty wskazująca, że gdyby na świecie produkowane były tylko samochody tej marki, to mechanicy nie mieliby co robić. Wiele w tym przesady, bo w Toyotach też występują usterki, ale, generalizując, są to samochody należące do niezawodnych. Toyota zapracowała na zajmowaną dzisiaj pozycję, a zaczęła skromnie od krosien tkackich. Jej powstanie jako firmy wiąże się z rodziną Toyoda.

Ssakichi Toyoda urodził się w 1867 r., był synem ubogiego stolarza. Zdołał jednak założyć przedsiębiorstwo Toyoda Automatic Loom Works Ltd, które od 1926 r. odnosiło sukcesy jako producent przędzy i krosien automatycznych opracowanych i opatentowanych przez właściciela zakładu. Po ojcu zamiłowanie do techniki odziedziczył syn – Kiichiro Toyoda. W niewielkim pomieszczeniu wydzielonym z hali fabrycznej krosien, razem z kilkoma kolegami, w 1933 r. zaczął montować pierwszy samochód. Wydawało się, że marzenie młodych ludzi o produkowaniu pojazdów jest nierealne. Wtedy bowiem amerykańskie giganty samochodowe General Motors i Ford dominowały na japońskim rynku.

Kiichiro Toyoda nie dał się odwieść od swojego zamiaru i na początku 1935 r. ukończono prace nad ciężarówką G-1, a następnie nad osobowym samochodem A-1. Ten osobowy był wzorowany na amerykańskim Chryslerze Airflow z opływowym nadwoziem. Rok później udoskonalono prototyp A-1 i powstał AA. Równocześnie z pracami prowadzonymi nad ulepszaniem samochodów, przystąpiono do budowy niezależnej od fabryki krosien, osobnej wytwórni pojazdów w Koromo, małym ośrodku rolniczym. Tutaj powstała już odmiana modelu AA, nosząca oznaczenie AB Phaeton, wyprodukowana w niewielkiej serii 353 egzemplarzy.

Zakład w Koromo otrzymał nazwę Toyota City, a następnie – w sierpniu 1937 r. – zmieniono nazwę na Toyota Motor Company Ltd. W nazwie firmy zrezygnowano z rodzinnego nazwiska Toyoda i pojawiła się Toyota, aby bardziej podkreślić znaczenie nowej inicjatywy przemysłowej niż zasługi rodziny.
Brak surowców w Japonii skłonił firmę Toyota do stworzenia własnego ośrodka badawczego pracującego nad nowymi materiałami i technologiami. W latach 1940 i 1941 powstały też dwa nowe zakłady do obróbki stali oraz produkcji komponentów i oprzyrządowania. W czasie działań wojennych na Pacyfiku nie wytwarzano samochodów osobowych i koncentrowano się na produkcji ciężarówek przydatnych dla japońskiej armii.

Po przegranej wojnie w 1945 r. rozwój produkcji w Japonii był kontrolowany. Toyocie zezwolono najpierw na wytwarzanie samochodów ciężarowych i później osobowych. Aby uniknąć rywalizacji z dużymi amerykańskimi samochodami w Toyocie postanowiono pracować nad małym pojazdem i pierwszy powojenny taki model SA powstał w 1947 r. Miał nadwozie o kształcie przypominającym to Volkswagena Käfera (garbusa) i 4-cylindrowy silnik o pojemności skokowej 995 cm3 rozwijający moc 27 KM. Utrzymywany był w produkcji do 1952 r., ale w niewielkiej liczbie egzemplarzy, gdyż występowały trudności ze sprzedażą, zachwiana też była sytuacja ekonomiczna firmy wybuchającymi strajkami. Sytuacja poprawiła się z chwilą wprowadzenia modelu SD zaprojektowanego (z wykorzystaniem silnika modelu SA) w 1949 r. jako taksówka. Wtedy było bowiem duże zapotrzebowanie na taksówki i produkcja wzrosła do 1857 sztuk w 1950 r. Ostatnim pojazdem serii S był model SF z 1951 r. również z silnikiem 1,0-litrowym, ale z nowocześniejszym nadwoziem wzorowanym na Fiacie 1400.

W latach 50. dość znaczne nakłady poczyniono w rozwój wyposażenia fabryki, wprowadzając nowe urządzenia w celu zwiększenia produkcji pojazdów. Zaczęły pojawiać się kolejne modele samochodów, ale nie korzystano z zagranicznych licencji, opracowując pojazdy we własnym zakresie. Jednak w dużej mierze wzorując się na pojazdach zagranicznych firm. Dlatego były one podobne nie tylko do Fiata 1400 lecz i do modeli Volvo, Opla i Simki.
W 1955 r. pojawił się model RS Crown z 4-drzwiowym nadwoziem typu sedan i 1,5-litrowym silnikiem o mocy 58 KM. Historycy motoryzacji wskazują go jako pierwszy rzeczywiście japoński samochód, dodajmy – pierwsza Toyota eksportowana do Stanów Zjednoczonych. W 1958 r. założono tam przedstawicielstwo handlowe Toyota Motor Sale USA Inc. i sprzedaż upadła. Okazało się, że nie był przystosowany do warunków amerykańskich – pokonywania dużych odległości. Kilka lat później Japończycy uratowali sytuację i w 1962 r. wprowadzili model Crown II spełniający wymagania amerykańskich odbiorców. Był już sporą limuzyną o długości 461 cm napędzaną 4-cylindrowym silnikiem o pojemności skokowej 1897 cm3 i mocy 90 KM.

Zanim pojawił się duży model Crown II, przeznaczony przede wszystkim dla amerykańskiego odbiorcy, w 1961 r. debiutowała mała Publica przeznaczona na japoński rynek. Był to niewielki samochód o długości całkowitej 352 cm, napędzany niewielkim silnikiem 2-cylindrowym typu boxer, chłodzonym powietrzem, o pojemności skokowej 697 cm3 i mocy 28 KM. Oferowano go z nadwoziem 3-bryłowym typu sedan i 2-bryłowym kombi. Przyjął się na japońskim rynku i nawet wytwarzano jego odmianę sportową o nazwie Sport 800.
Pewną ciekawostką z historii firmy jest to, że jej samochody aż do 1964 r. występowały pod markową nazwą Toyopet, a więc była Toyopet Publica. Duże zapotrzebowanie na model Publica skłoniło firmę do wprowadzenia na rynek drugiego, tylko nieznacznie większego samochodu. Otrzymał nazwę Corolla i po raz pierwszy został zaprezentowany w listopadzie 1966 r. Japończycy, wiedząc, że w drugiej połowie lat 60. ubiegłego wieku zaczęliśmy poszukiwania licencyjnego partnera do produkcji samochodu małolitrażowego, w 1968 r. na Międzynarodowych Targach Poznańskich zaprezentowali Toyotę Corollę. Po zakończeniu Targów, z Poznania odbierałem taki samochód do badań w warszawskim ośrodku konstrukcyjno-badawczym i obawiałem się, by po drodze nie wystąpiła usterka – wówczas japońskie samochody uważano za zawodne i mało trwałe. Nie wystąpiła i w całym okresie badań na przebiegu około 140 tys. km tych usterek było niewiele. Mit niepewnych japońskich samochodów upadł i nie tylko w naszym ośrodku przekonano się o niezawodności pojazdów tej marki.

Publicę i Corollę wytwarzano wiele lat. Oba te niewielkie modele przyczyniły się do szybkiego zmotoryzowania społeczeństwa japońskiego i do rozwoju firmy. W 1953 r. Toyota wyprodukowała 16 500 samochodów osobowych, w 1968 r. już 659 000, a w 1972 r. około 1,5 mln egzemplarzy.
Wraz z rozwojem produkcji pojazdy otrzymywały coraz więcej własnych, oryginalnych rozwiązań konstrukcyjnych, np. automatyczną skrzynię biegów Toyoglide w 1964 r. wbudowaną do dużego modelu Crown Eight napędzanego 8-cylindrowym widlastym silnikiem.

Toyota przejęła udziały innych wytwórni japońskich – w październiku 1966 r. Hino Motors Ltd i w listopadzie 1967 r. Daihatsu Motor Co. Ltd. Po uzależnieniu Hino, specjalizującej się w budowie samochodów dużej ładowności, Toyota nie zaprzestała produkcji pojazdów dostawczych i ciężarowych średniej ładowności, stała się potentatem w zakresie dostaw szerokiej gamy modeli użytkowych. Już w 1951 r. zapoczątkowała produkcję samochodów osobowo-terenowych, przede wszystkim występujących pod nazwą Land Cruiser.

W latach 70. ubiegłego wieku uruchomiono nowe zakłady, które przyczyniły się do wzrostu produkcji i przekroczenia progu dwóch milionów pojazdów w 1978 r., przy 40-procentowym udziale eksportu. Rozwijano też technologię wytwarzania, tym samym zmniejszając różnicę w tym zakresie do poziomu czołowych producentów na świecie. W 1978 r. uruchomiono produkcję modelu Tercel, pierwszego pojazdu osobowego Toyoty z nowoczesnym napędem przednim.

Lata 80. ubiegłego wieku zapisały się podjęciem współpracy z General Motors dotyczącej produkcji samochodów na terenie USA, a także w 1988 r. powstaniem nowej marki Lexus, dla wyróżnienia bardziej prestiżowych modeli, przeznaczonych dla amerykańskich odbiorców. W kolejnej dekadzie powstały też nowe fabryki w Wielkiej Brytanii i we Francji. Szczególnym wydarzeniem było zbudowanie fabryki we francuskiej miejscowości Valenciennes, skąd 31 stycznia 2001 r. wyjechał pierwszy europejski Yaris, który odniósł sukces na rynku Starego Kontynentu, a w 2012 r. pojawiła się jego wersja z napędem hybrydowym.

Toyota Motor Co. oferuje cała gamę modeli samochodów osobowych, jest niekwestionowanym liderem w produkcji pojazdów z napędem hybrydowym. A do na wstępie wymienionych krajów, w których znajdują się fabryki samochodów Toyoty warto dodać Polskę, u nas bowiem znajdują się dwie fabryki tej firmy wytwarzające silniki i skrzynie biegów.