Kluczowe wnioski raportu „Branża motoryzacyjna 2015”

25 września 2015

Jak zauważa Jakub Faryś, prezes PZPM, motoryzacja jest jednym z największych sektorów przemysłu w Polsce – reprezentuje niemal dziesięć procent wartości produkcji sprzedanej tej części gospodarki. Pod względem wartości produkcji sprzedanej zajmuje drugie miejsce po przemyśle spożywczym, wyprzedzając wszystkie pozostałe segmenty przemysłu przetwórczego, jak również tak istotne branże przemysłu jak górnictwo i wydobywanie, energetyka, sektor naftowy czy usługi komunalne. Tylko w 2014 roku branża produkcji pojazdów samochodowych, naczep i przyczep dokonała inwestycji wartych 5,7 mld zł i znalazła się na drugim miejscu za przemysłem spożywczym. Jest także poważnym pracodawcą, który w 2014 roku zatrudniał 166 tys. osób. Oznacza to, że blisko co trzynasta osoba zatrudniona w przemyśle pracuje w fabrykach motoryzacyjnych. Nie do przecenienia jest także rola przemysłu motoryzacyjnego w rozwijaniu eksportu. Wartość eksportu znajdujących się w Polsce fabryk motoryzacyjnych przekracza 25 mld euro i stanowi ponad 15% eksportu towarowego. W ostatnich latach wzrost eksportu następował dzięki rozwojowi fabryk części, dostarczających swoje wyroby do zakładów finalnych. Wartość tych dostaw do zagranicznych odbiorców sięgnęła w 2014 roku blisko 17 mld euro.

Produkcja samochodów osobowych

Rok 2014 przełamał passę trwających 5 lat spadków produkcji samochodów osobowych i dostawczych o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony. Działające w Polsce fabryki zwiększyły produkcję o 0,6% w stosunku do 2013 roku. Ze wszystkich fabryk, według informacji Ministerstwa Gospodarki oraz danych dostarczonych przez producentów, wyjechało 578 337 samochodów osobowych i lekkich dostawczych, w tym 485 540 aut osobowych. Największą fabryką w Polsce, z ponad 54-procentowym udziałem w krajowej produkcji samochodów osobowych i lekkich dostawczych pozostaje tyski zakład Fiat Auto Poland. Wyjechało z niego o 6,2% aut więcej niż rok wcześniej, to jest 313 933 sztuki. Wśród tych samochodów 259 431 należało do marek Fiata: Fiat, Lancia i Abarth. Pozostałe 54,5 tys. to Ford Ka, produkowany na zlecenie. Jego produkcja zmalała o 5,5%. Tyski zakład opuściło 198,3 tys. Fiatów 500 (wzrost o 8,5%) oraz 61,1 tys. Lancii Ypsilon (spadek o 0,4%). Na drugim miejscu rankingu producentów aut osobowych, z ponad 30-procentowym udziałem w 2014 roku, znalazł się poznański zakład Volkswagena, który wyprodukował 175 521 samochodów, o 2,7% więcej niż w 2013 roku. Podstawowym modelem był Caddy (148,1 tys.), a za nim dostawczy T5 (27,4 tys. sztuk). W liczbie 175,5 tys. wyprodukowanych w Poznaniu aut mieszczą się także wersje specjalne, z Zakładu Zabudów Specjalnych Volkswagen Poznań. Gliwicki zakład Opla, który ma 15,4% udziału, wyprodukował 88 857 aut osobowych, o 18,1% mniej niż w 2013 roku. Najpopularniejszym modelem zjeżdżającym z taśmy montażowej gliwickiego zakładu była Astra IV (82,1 tys. sztuk, spadek o 16%). Na drugim miejscu znalazła się Cascada, która jest wersją kabrio Astry, (5,1 tys., o 31,1% mniej niż rok wcześniej). Produkcja Astry III sedan zakończyła się w pierwszym kwartale 2014 roku z wynikiem 1,6 tys. aut. W segmencie aut dostawczych VW Poznań zajął całość rynku, podobnie jak rok wcześniej. Poznański zakład zbudował 92,7 tys. modeli dostawczych. Lubelska firma DZT Fabryka Samochodów w Lublinie w 2014 roku wyprodukowała dla krajowych odbiorców 26 terenowych Honkerów 4x4, o 7 sztuk mniej niż w 2013 roku.

Wykres 1. Rodzaj i liczba leasingowanych pojazdów. Źródło: ZPL/*Bez samochodow osobowych z homologacją ciężarową (z tzw. kratką)
Na liście najpopularniejszych marek w grupie aut osobowych w 2014 roku na czele pozostała Škoda, zajmując 13,2% rynku z rejestracjami 43,2 tys. aut. Marka zwiększyła sprzedaż w stosunku do poprzedniego roku o 18,6% Na drugim miejscu umocnił się Volkswagen zdobywając 9,5% rejestracji i zwiększając ich liczbę o 19,1%, do 31,1 tys. sztuk. Na trzecim znalazła się Toyota z wynikiem 30,7 tys. aut (9,4% rynku), uzyskując największą dynamikę przyrostu w pierwszej trójce, sięgającą 31%. Za Toyotą znalazł się Opel (8,1% rynku), który uzyskał blisko 41-procentowy wzrost liczby rejestracji. Za nimi na piątej pozycji ulokował się Ford (7,1%), którego dynamika wzrostu wyniosła 18,3%. Drugą piątkę otwiera Kia, z 1,6-procentowym spadkiem liczby rejestracji. Na szóstym miejscu znalazł się Renault z 10-procentowym przyrostem. Za nim uplasował się Hyundai, którego liczba rejestracji zmalała o 10%, następnie Dacia (wzrost o 20,8%) oraz Peugeot (spadek o 1,3%). Na jedenastej pozycji uplasował się Nissan (wzrost o 6,4%), a za nim z 16-procentowym wzrostem – Citroën. Na trzynastym miejscu, z 13,3-procentowym spadkiem uplasował się Fiat. Wyjątkowo wysoka, czternasta lokata przypadła luksusowej marce BMW, której liczba rejestracji wzrosła o 23%, a na piętnastym znalazła się Mazda z 77-procentowym wzrostem. Na kolejnych lokatach pojawiają się pozostałe marki luksusowe. Mercedes-Benz zwiększył liczbę rejestracji o niemal 23%, podobną dynamikę (23%) miało będące oczko niżej Audi. Na 18. miejscu uplasowało się Suzuki (spadek liczby rejestracji o 1,7%) i na kolejnym – Volvo z 18,8-procentowym wzrostem. Dwudzieste miejsce przypadło Seatowi, który w pierwszej dwudziestce zanotował największą dynamikę przyrostu, wynoszącą 143%. Jak wynika z danych Centralnej Ewidencji Pojazdów, opracowanych przez PZPM, wśród klientów indywidualnych największym popytem cieszyły się auta marki Škoda, na drugim miejscu znalazła się Toyota, wyprzedzając Opla, Volkswagena, Kia i Renault. Na siódmym miejscu znalazł się Hyundai, przed Fordem, Dacią i Nissanem, który jak rok wcześniej zamyka pierwszą dziesiątkę. W pierwszej dwudziestce największy przyrost liczby rejestracji zanotowały: Mazda (93,6%, miejsce 13.) oraz Seat (90,8%, miejsce 18.). W przypadku firm, na pierwszym miejscu znów była Škoda, za nią Volkswagen, Toyota, Ford i Opel. Szósta lokata przypadła Renault, które zepchnęło Hyundaia o jedno oczko. Na ósmej znalazła się kolejna koreańska marka, Kia, wyprzedzając Peugeota i Dacię. Wśród firm największym wzrostem popularności mogą pochwalić się w pierwszej dwudziestce: Seat (219,6% miejsce 19.) i Mazda (65%, miejsce 18.).

Samochody dla firm

Firmy rejestrują rekordowy odsetek aut, wynika z danych Centralnej Ewidencji Pojazdów opracowanych przez PZPM. W 2014 roku rejestracje aut firmowych stanowiły 61,4% rynku, o 3,2 punktu procentowego więcej niż w 2013 roku. Tempo powiększania udziału aut firmowych w rynku było o 50% większe niż rok wcześniej. W liczbach bezwzględnych w 2014 roku firmy zarejestrowały 201,2 tys. aut osobowych, wzrost wyniósł 19,3%. Rok 2014 zamknął się rejestracją także 45,4 tys. aut dostawczych o DMC mniejszym od 3,5 tony. Rezultat jest wyższy o 7,6% od uzyskanego w 2013 roku. W 2014 roku firmy z branży leasingowej i zarządzania flotą kupiły 115,6 tys. aut osobowych, o 21,7% więcej w stosunku do poprzedniego roku. Udział firm leasingowych stanowił w 2014 roku 57,5% aut nabytych przez firmy. Rok wcześniej ten odsetek sięgał 56,3%. Licząc łącznie samochody osobowe i lekkie dostawcze (o DMC poniżej 3,5 tony) zakupy firm leasingowych sięgnęły 155,8 tys. sztuk i były o 33,2% większe w stosunku do 2013 roku. Wartość samochodów osobowych, których zakup sfinansowany został przez przedsiębiorstwa leasingowe, sięgnęła 11,1 mld zł i była o 24,6% większa niż rok wcześniej. Wartość aut dostawczych sfinansowanych leasingiem powiększyła się o 94,4% do 4,5 mld zł. Największą wartość wyleasingowanych samochodów osobowych osiągnęły: Raiffeisen Leasing Polska (1,28 mld zł), Europejski Fundusz Leasingowy (1,18 mld zł) i Getin Leasing (1,16 mld zł). Pod względem liczby wyleasingowanych aut osobowych, pierwsze miejsce zajął Getin Leasing (16,9 tys. aut) przed Europejskim Funduszem Leasingowym (14,1 tys. aut) i Raiffeisen Leasing Polska (13,6 tys.). W 2014 roku wartość kupionych w kredycie samochodów osobowych i lekkich dostawczych, o DMC poniżej 3,5 tony zbliżyła się do 621,9 mln zł i była o ponad 185% większa niż w 2013 roku. Według danych Instytutu Keralla Research, liczba flot korzystających z outsourcingu floty wzrosła o 25,6% do ponad 25,1 tys. firm. Liczba aut jeżdżących pod opieką firm CFM wzrosła o 9,1% do 173,8 tys. Szczególną dynamiką wzrostu charakteryzował się segment wyłącznego zarządzania, który wzrósł o 57,7%, do 2 tys. klientów oraz niepełnego najmu, w którym wzrost sięgnął 42% do 12 tys. przedsiębiorców. Segment full service leasingu stanowił 73,5% rynku, w którym przebywało 127,8 tys. samochodów. Największe floty w tej usłudze mają Alphabet (1387 samochodów), LeasePlan FM (1141 aut), PKO Leasing (1133) oraz Nivette FM (1082). Z kolei największe floty wyłącznie zarządzane są w opiece Pekao Leasing (1371), Carefleet (1300) i Toyota Marki FM (881). Największe floty w usłudze niepełnoobsługowej są w Getin Leasing (412), Volkswagen Leasing (332) i Leasing (259). Polski Związek Wynajmu i Leasingu Pojazdów raportował, że jego członkowie zarządzali na koniec 2014 roku 125,9 tys. pojazdów, o 10,3% więcej niż rok wcześniej. W 2013 roku dynamika przyrostu sięgała 11,8%. Najliczniejsza flota była zarówno leasingowana, jak i obsługiwana (full service leasing), liczyła 95,4 tys. samochodów i powiększyła się o 4,7% w stosunku do 2013 roku. Wliczając dane Masterlease, który nie jest zrzeszony w PZWLP, flota aut w FSL przekracza 109,6 tys. sztuk. Aut leasingowanych z serwisem było w firmach zrzeszonych w PZWLP 16,8 tys. (o 9% więcej niż rok wcześniej), natomiast wyłącznie zarządzanych (FM) ponad 13,6 tys., o 42% więcej niż w 2013 roku. Łącznie flota członków PZWLP oraz Masterlease liczyła 147,8 tys. pojazdów, o 7,1% więcej niż w 2012 roku. PZWLP podaje, że 74% floty miała silnik wysokoprężny (o 1 punkt procentowy mniej niż w 2013 roku), reszta benzynowy. Najpopularniejszymi modelami w wynajmie długoterminowym były: Ford Focus, Škoda Octavia, Škoda Fabia i Toyota Yaris. Nowe rejestracje samochodów dostawczych

W 2014 roku rynek samochodów dostawczych o DMC do 3,5 tony odnotował spory, 8-procentowy wzrost w stosunku do wcześniejszego roku, do 45 576 aut. Tempo wzrostu popytu jest podobne do zanotowanego w 2013 roku. Jest to najlepszy wynik w ostatnich sześciu latach, choć w 2008 roku firmy zarejestrowały 11 tys. aut więcej. Zgodnie z analizami PZPM, wykonanymi na podstawie danych Centralnej Ewidencji Pojazdów, w grupie samochodów dostawczych poniżej 3,5 tony, rok zaczął się styczniowym spadkiem, a potem zwiększonym popytem. Rynek po raz kolejny przyhamował w kwietniu i w czerwcu, mimo to po sześciu miesiącach liczba rejestracji była o 3,5% większa niż rok wcześniej. Ostatecznie wszystko wyjaśniło się pod koniec roku. Grudzień był najlepszym miesiącem roku (podobnie jak w 2013). W ostatnim miesiącu 2014 roku zarejestrowano 5170 samochodów o dopuszczalnej masie całkowitej mniejszej lub równej 3,5 tony. Było to o 13,5% więcej niż w grudniu 2013 roku. W 2014 roku liderem rynku samochodów dostawczych o DMC poniżej 3,5 tony tradycyjnie był Fiat, z wynikiem 10 678 zarejestrowanych aut, o 7,9% więcej niż w 2013 roku. Pomimo wzrostu rejestracji, włoska marka jedynie utrzymała udział w rynku, na poziomie 23,4%. Na drugim miejscu uplasował się Renault (6334, wzrost o 29,5%), który wyprzedził Peugeota (4695, spadek o 18,1%) i Forda (4215, wzrost o 39,9%). Piątą pozycję zajął Volkswagen z wynikiem 3999 aut, tj. o 15,7% więcej niż w 2013 roku. Szóste miejsce przypadło marce Mercedes-Benz (3175 sztuk, o 4,7% więcej niż rok wcześniej). Kolejne miejsca zajęły: Citroën (3130, wzrost o 12,4%), Iveco (2061, wzrost o 11,2%), Opel (1698, wzrost o 64,9%) i Dacia, która pierwszą dziesiątkę zamyka z wynikiem 1665 rejestracji, poprawionym w stosunku do 2013 roku o 17,7%. Według ZPL, leasing samochodów dostawczych o DMC do 3,5 tony w 2014 roku objął 40 182 sztuki. Jest to niemal dwukrotny wzrost w stosunku do 2013 roku. Wartość leasingu wzrosła o 95% do blisko 4,5 mld zł.

Spadek liczby rejestracji samochodów ciężarowych

W 2014 roku pierwsze rejestracje nowych samochodów ciężarowych o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony sięgnęły 17 718 sztuk, to jest o 10,1% mniej niż w 2013 roku. Mimo to był to udany rok dla branży, która spodziewała się gorszego wyniku, w związku z wejściem normy czystości spalin Euro 6 i podniesieniem cen taboru. Początkowe obawy zostały jednak rozwiane, bo w całym 2014 roku udział pojazdów spełniających normę Euro 6 sięgnął 81%. Najliczniejszą grupę w segmencie samochodów ciężarowych stanowiły pojazdy najcięższe, o DMC pow. 16 ton. Zarejestrowano ich 15 361 sztuk, o 8,2% mniej niż rok wcześniej. Stanowiły one 87% rynku, o 2 punkty proc. więcej niż rok wcześniej. Analizy PZPM przygotowane na podstawie danych CEP wskazują, że wśród najcięższych pojazdów, 84% stanowią ciągniki siodłowe, gdy rok wcześniej 85% rynku, w 2010 roku tylko 80%. Także z danych ZPL wynika, że branża transportowa zwiększyła zakupy w 2014 roku. Wartość wyleasingowanych samochodów ciężarowych wzrosła o 63,5% do ponad 6,3 mld zł. Klienci wyleasingowali w 2013 roku 7770 ciężarówek o DMC powyżej 3,5 tony wartości blisko 1,9 mld zł, o 17,7% więcej niż w 2013 roku. Do tego leasingiem objęto 17 235 ciągników siodłowych wartości 5,1 mld zł. Jest  o o 0,4 mld zł (8,3%) więcej niż w 2013 roku. W 2014 roku urzędy zarejestrowały także (bez rejestracji czasowych) ponad 16,5 tys. przyczep i naczep o DMC ponad 3,5 tony, o 10,2% więcej niż w 2013 roku. Rejestracje przyczep o DMC powyżej 3,5 tony przekroczyły 1,6 tys. i były na poziomie o ponad 2% wyższym niż rok wcześniej, zaś rejestracje naczep o DMC powyżej 3,5 tony zbliżyły się do 15 tys. i były większe o 11% w stosunku do 2013 roku. Wśród naczep przeważały skrzyniowe, do których zaliczono także naczepy platformy, kurtynowe i z opończą (8664 rejestracji, o 6,3% więcej niż w 2013 roku), przed furgonami (2173 szt., o 5,5% mniej niż rok wcześniej). Do grupy furgonów zalicza się także chłodnie, których było 1725 szt. O 18 mniej niż rok wcześniej. Wywrotki znalazły się na trzecim miejscu z wynikiem 2083 sztuk, o 37,2% więcej niż w 2013 roku. Nieco mniejszą dynamikę (32,7%) zanotowały cysterny, których zarejestrowano 849 sztuk. Także wśród przyczep o DMC pow. 3,5 tony przeważały zabudowy skrzyniowe/kurtynowe (1211 rejestracji, o 175 więcej niż w 2013 roku), zaś na drugim miejscu były furgony (53 sztuki, o 12 więcej niż rok wcześniej). Na kolejnych miejscach znalazły się cysterny, wywrotki oraz przyczepy dłużycowe. Wartość leasingowanych w 2014 roku 18 526 naczep i przyczep przekroczyła 2,3 mld zł i była większa niż w 2013 roku o ponad 300 mln zł (13,8%). Łączna wartość wyleasingowanych samochodów ciężarowych o DMC pow. 3,5 tony, ciągników siodłowych, naczep i przyczep wyniosła w 2014 roku 13,8 mld zł i była o blisko dwa miliardy zł większa od wartości wyleasingowanych samochodów osobowych.

Nadwozia oraz naczepy i przyczepy samochodowe

Producenci nadwozi samochodowych dzielą się na trzy niezależne segmenty: firm specjalizujących się w przeróbkach aut dostawczych, zabudowach na podwoziach ciężarowych oraz produkcji przyczep i naczep. Wszystkie fabryki i warsztaty tej branży, których w Polsce jest kilkaset, zatrudniają ok. 10 tys. osób i mają rocznie do 6 mld zł przychodów – tyle osiągnęły w 2008 roku. Tego wyniku nie udało się poprawić w roku ubiegłym. Wiodących jest ok. 10 firm w zabudowach lekkich i 8 w ciężkich, w tym w naczepach. Produkcja nadwozi ma duże znaczenie społeczne – w polskich firmach powstają m.in. karetki pogotowia ratunkowego oraz samochody pożarnicze. Osiem z nich należy do PZPM: Alu Trans System sp. z o.o.; Carpol sp. z o.o.; The European Van Company (Alu Van, Poly Van i Poly Pan); Gruau Polska sp. z o.o.; Moto Wektor sp. z o.o.; MR Auto; Tramp Przedsiębiorstwo Jan i Janina Mikusz sp. j. i Wielton SA. Członkowie PZPM zatrudniają ponad tysiąc pracowników. Polski rynek nadwozi samochodów dostawczych i lekkich ciężarowych, których w Polsce kupowanych jest ok. 40 tys., liczy ok. 15 tys. sztuk i wart jest ok. 600–800 mln zł. W tym segmencie rynku przerabianych lub modyfikowanych jest od 20 do 30% kupionych aut dostawczych, co jest stosunkowo wysokim odsetkiem, zwłaszcza w porównaniu z państwami nordyckimi. Działa w nim ponad 100 firm, które zatrudniają ponad 5 tys. pracowników. Z powodu znacznych fluktuacji popytu, przedsiębiorstwa muszą wykazywać się bardzo dużą elastycznością. Największą spośród firm tego segmentu jest AMZ Kutno, które ma roczne obroty 50–120 mln zł, pięć kolejnych uzyskuje przychody roczne od 10 do 50 mln zł. Następny segment to zabudowy na podwoziach ciężarowych. W 2014 roku w Polsce zakupiono ponad 4,8 tys. podwozi ciężarowych (o DMC powyżej 3,5 tony) i tyleż nadwozi, w tym ok. 1400 kontenerowych, 600 specjalnych i ok. 150 wykonanych za granicą. Wartość tego rynku szacowana jest na 60–80 mln zł. Najważniejszym pod względem wartości jest segment producentów naczep i przyczep. W 2014 roku w Polsce klienci kupili 14 937 naczep. Ten rynek również odznacza się bardzo dużą fluktuacją – tylko w 2009 roku popyt na ciągniki spadł o 70% w zaledwie dwanaście miesięcy! Polski rynek naczep wart jest do 4 mld zł rocznie. Pomimo dużej wartości produkcji, zatrudnienie jest podobne do nadwoziowców specjalizujących się w zabudowach aut dostawczych. Znacznie wyższa jest jednak materiałochłonność. Największą w Polsce i należącą do dziesięciu wiodących w Europie firmą w tym segmencie jest wieluńska Grupa Kapitałowa Wielton. W 2014 roku przychody ze sprzedaży grupy przekroczyły 584 mln zł.

Tabela 1. Rejestracje nowych samochodów osobowych. Ranking marek w 2014.